Ostatnia aktualizacja: 12 grudnia 2008 roku
Spis treści:
I Podwyżki w 2006 i 2007 roku
II Podwyżki 2008 roku i latach następnych
III Kontrola realizacji ustawy podwyżkowej w poszczegółnych zakładach pracy
Zobacz także: Regulacje Prawne – Wynagrodzenia
I
Podwyżki w 2006 i 2007 roku
W dniu 22 lipca 2006 roku sejm uchwalił ustawę o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń. Tekst jednolity tej ustawy zobacz tutaj.
Jakim podmiotom zostały przekazane środki finansowe na wynagrodzenia, a których ustawa nie obejęła?
Ustawa określa, że środki finansowe zostaną przekazane:
Zakładom opieki zdrowotnej, które są świadczniodawcami w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych czyli:
- zakład opieki zdrowotnej wykonujący zadania określone w jego statucie, grupową praktykę lekarską, grupową praktykę pielęgniarek lub położnych, osobę wykonującą zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki,
- osobę fizyczną inną niż w/w wymieniona , która uzyskała fachowe uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych i udziela ich w ramach wykonywanej działalności gospodarczej np. rehabilitant.
Z zapisów ustawy wynika, że ustawa nie obejmuje pracowników:
- domów pomocy społecznej,
- stacji sanitarno – epidemiologicznych
- stacji krwiodawstwa
- medycyny pracy,
- żłobków, gdyż te obszary ochrony zdrowia nie są finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, który jest dysponentem zwiększonych środków na podwyżki.
Ustawy nie stosuje się również do podmiotów realizujący czynności z zakresu zaopatrzenia w środki pomocnicze i wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi. To około 6-7 tys. pracowników rehabilitantów, pielęgniarek i lekarzy.
- Ustawa nie obejęła ponad to osób szkolących się, a jedynie osoby wykonujące świadczenia, przede wszystkim wykonujące świadczenia zdrowotne. Dlatego do wzrostu wynagrodzeń nie zaliczono lekarzy i dentystów rezydentów (odbywających specjalizację) oraz odbywających staż podyplomowy argumentując to, że ich wynagrodzenie finansowane jest z budżetu państwa. Rezydent zawiera umowę o pracę z zakładem opieki zdrowotnej, w którym odbywa staż, ale refundację kosztów ich wynagradzania pokrywa Ministerstwo Zdrowia. Aby objęła te osoby podwyżka należało by zmienić ustawę budżetową. Ustawodawca proponując takie rozwiązanie zapomina, że rezydenci to są lekarze, którzy uzyskali możliwość specjalizowania się w ramach rezydentury po zdaniu kilku egzaminów, są to najlepsi z najmłodszych lekarzy, którzy zostali zakwalifikowani do dalszej specjalizacji. W skali kraju jest to około 10 tysięcy lekarzy.
- Ustawa nie obejmuje także dyrektorów zakładów opieki zdrowotnej, są oni zatrudniani przez swoje organy założycielskie na mocy innych przepisów. Pomimo tego, że środki na ich wynagrodzenia pochodzą z kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia, to na podstawie tej ustawy nie można im podnieść wynagrodzeń. Jeżeli chodzi o zastępców, mogą oni skorzystać z podwyżek określonych tą ustawą.
- Ustawy nie stosuje się również do osób, których wynagrodzenie odpowiada kwocie co najmniej siedmiokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Również właścicielom niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej, według rządu nie należała się podwyżka, bo nie są oni pracownikami, lecz "menadżerami". Ta ustawowa dyskryminacja dotyczyła również pielęgniarek i położnych wykonujacych świadczenia w zakresie pielęgniarki i położnej środowiskowej – rodzinnej oraz pielegniarki szkolnej we własnych nzoz. Sejm poprawił ustawę podwyżkową w marcu 2007 roku. Przyznano podwyżki właścicielom n-zoz.
- Podwyżki nie objęły zakładów budżetowych, gdyż nie mają podpisanego kontraktu z NFZ. Swój sprzeciw wobec braku podwyżek w zakładach budżetowych zgłaszali podczas prac nad ustawą podwyżkową senatorowie i posłowie, ale przedstawiciele ministerstwa zdrowia byli nieprzejednani. Ponad to podczas październikowego posiedzenia sejmowej komisji zdrowia omawiającego budżet państwa w dziale ochrona zdrowia na 2007 rok przedstawiciel ministerstwa zdrowia poinformował, że "w planie budżetowym nie udało się zagwarantować środków na podwyżki dla pracowników ZOZ, które są jednostkami budżetowymi, ale nie mają podpisanych kontraktów z Funduszem".
Na jaki okres czasu ustawa określa wzrost środków finansowych na wynagrodzenia w ochronie zdrowia?
Ustawa obejmowała wzrost wynagrodzeń w latach 2006 – ostatni kwartał oraz 2007 rok, czyli była ustawą incydentalną, epizodyczną, bez żadnych systemowych rozwiązań. Ustawę znowelizowano ponownie we wrześniu 2007 i obowiązuje ona także w roku 2008 i latach następnych. Na jakich zasadach zobacz w drugiej części informatora.
Według jakiego „klucza” będzie obliczana wysokość środków finansowych przekazanych przez NFZ na wzrost wynagrodzeń u danego pracodawcy?
Ustawa przewidała następujący „klucz”:
Każda umowa pomiędzy swiadczeniodawcą a NFZ zawiera kwotę zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy. Ustawa stanowi, że ta kwota od 1 października 2006 r. do 31 grudnia 2006 r. wzrasta o równowartość 7,5 % kosztów pracy w poszczególnych rodzajach świadczeń opieki zdrowotnej, natomiast w 2007 r., wzrasta o równowartość 30 % kosztów pracy w poszczególnych rodzajach świadczeń opieki zdrowotnej w stosunku do podwojonej kwoty zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy wymienionej w umowach na 2006 rok za okres pierwszego półrocza 2006 roku według stanu na dzień 30 czerwca 2006 roku.
Warto zwrócić uwagę, że ustawa przewiduje wzrost kwoty zawartej w umowach z NFZ na dzień 30 czerwca o 7,5 procent w czwartym kwartale br. (co daje podwyżkę w skali roku 2006 – 30% – IV kwartały razy 7.5 to jest 30%) oraz wzrost tej kwoty o 30% w całym 2007 roku, ale w części dotyczącej kosztów pracy.
Podkreślam kluczowy element tej ustawy. Wzrost kwoty zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy wzrasta o 7.5% od października 2006 oraz o 30% od stycznia 2007 ale w części kosztów pracy a nie całej kwoty w/w zobowiązania!!!
Jest rzeczą oczywistą, że procentowy udział kosztów pracy w poszczególnych podmiotach objętych ustawą, a wykonujących te same świadczenia może być bardzo zróżnicowany. Ponad to procentowy udział pracy w różnych świadczeniach medycznych wykonywanych przez dany podmiot jest zapewne bardzo zróżnicowany. Jak w tej sytuacji dokonać „sprawiedliwego” podziału środków finansowych przeznaczonych na wzrost wynagrodzeń w ochronie zdrowia?
Wobec powyższego dokonanano wyodrębnienia kosztów pracy w całkowitym koszcie świadczeń. Dlatego NFZ poprzez ministerstwo zdrowia skierował do ponad 4000 jednostek ankietę, w której podmioty te dokonały analizy wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę wraz ze składkami na ubezpieczenie społeczne i innymi obowiązkowymi kosztami ponoszonymi w związku z wypłatą wynagrodzeń na podstawie odrębnych przepisów, oraz na wynagrodzenia osób wykonujących zawody medyczne na ich rzecz na podstawie umów cywilnoprawnych. Następnie, na podstawie analizy zebranych danych, obliczono udział kosztów pracy w cenie świadczenia dla poszczególnych rodzajów świadczeń opieki zdrowotnej, przy czym odrzucono przypadki skrajne. Tak powstały średnie koszty pracy w poszczególnych procedurach. Te średnie koszty zostały zawarte w załączniku do ustawy który cytujemy poniżej.
Załącznik
Wskaźniki udziału kosztów pracy w kosztach poszczególnych rodzajów świadczeń opieki zdrowotnej w umowach wykonanych w 2005 r.
1. Podstawowa opieka zdrowotna – 0,63.
2. Ambulatoryjna opieka specjalistyczna – 0,59.
3. Lecznictwo szpitalne – 0,56.
4. Opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień – 0,69.
5. Rehabilitacja lecznicza – 0,65.
6. Opieka długoterminowa – 0,71.
7. Leczenie stomatologiczne – 0,72.
8. Lecznictwo uzdrowiskowe – 0,28.
9. Pomoc doraźna i transport sanitarny – 0,72.
10. Profilaktyczne programy zdrowotne – 0,48.
11. Świadczenia zdrowotne odrębnie kontraktowane – 0,26.
Należy mieć wątpliwości co do wiarygodności danych zawartych w ankietach, gdyż ze względu na błędy logiczne z analizy wycofano kilkaset ankiet np. koszty pracy wynosiły ponad 100% kosztów wykonania świadczeń przez świadczeniodawcę. Dane zawarte w ankietach nie zostały poddane weryfikacji przez NFZ, gdyż Fundusz nie ma żadnych instrumentów do weryfikacji sprawozdań finansowych i płacowych świadczeniodawców. Takie uprawnienia posiada tylko organ założycielski. Wobec powyższego nie ma gwarancji, iż wskaźniki zawarte w wyżej cytowanym załączniku stanowią rzeczywistą wartość kosztów pracy w poszczególnych procedurach!
Jakie znaczenie bedzie miało np.stosowanie wskażnika w lecznictwie szpitalnym – 0,56. Jeśli szpital jest dobrze zarządzany i ma ten wskaźnik 0.5 to zyska podwyżki powyżej 30%, natomiast jeśli bedzie miał ten wskaźnik na poziomie np. 0,7 to o 30% podwyżkach pracownicy takiego szpitala mogą zapomnieć.
Jakie środki finansowe zostaną przekazane na podwyżki w danym zakładzie pracy przez NFZ?
Środki finansowe przekazane przez NFZ na podwyżki, będą stanowiły iloczyn kwoty zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy i odpowiedniej wysokości wskaźnika określonego w załączniku nr 1 do ustawy. Na podstawie ustawy Prezes NFZ wydał zarzadzenie w sprawie wykonania ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń. NFZ od listopada będzie płacił szpitalom i przychodniom pieniądze w dwóch ratach i za różne rzeczy – jedną za wykonane świadczenia medyczne, drugą na podwyżki.
W jaki sposób będą dzielone pieniądze na podwyżki w danym zakładzie pracy?
Te środki będzie dzielił dyrektor, kierując się zasadami wynagradzania obowiązującymi w danym zakładzie pracy, wynikającymi w szczególności z układu zbiorowego pracy oraz regulaminu wynagradzania. Ma tego dokonać w uzgodnieniu z zakładowa organizacją związkową lub pracownikiem – reprezentantem pracowników. Senat nie wyraził zgody na uczestnictwo przedstawiciela izby pielęgniarek i położnych w pracach zespołów ustalajacych podwyżki w zakładach pracy .
W przypadku nie uzgodnienia sposobu podziału przyznanych środków finansowych ostateczną decyzję podejmuje dyrektor jednostki. Zgodnie z ustawą podwyżki wynagrodzeń będą obejmowały również pochodne, które są częścią wynagrodzenia pracowniczego. Wzrost wynagrodzenia danego pracownika na podstawie omawianej ustawy nie może być, w stosunku rocznym, wyższy niż 40 % przeciętnego wynagrodzenia danej osoby w ostatnim kwartale poprzedzającym wejście w życie ustawy.
W jaki sposób wzrośnie stawka kapitacyjna w podstawowej opiece zdrowotnej?
W tym przypadku ustawa określa, że kapitacyjna stawka roczna wzrasta o równowartość iloczynu: średniej stawki kapitacyjnej w skali kraju obliczonej na podstawie umów zawartych przez Fundusz na rok 2005 oraz 30 % i wskaźnika 0,63. (wskaźnik 0.63 został określony w punkcie nr 1 załącznia do ustawy)
Ustawodawca określił wysokość średniej stawki kapitacyjnej na :
1) w przypadku umów o udzielanie świadczeń lekarza podstawowej opieki zdrowotnej – 60,90 zł;
2) w przypadku umów o udzielanie świadczeń pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej – 14,14 zł;
3) w przypadku umów o udzielanie świadczeń położnej podstawowej opieki zdrowotnej – 6,60 zł;
4) w przypadku umów o udzielanie świadczeń pielęgniarki szkolnej – 25,81 zł;
5) w przypadku umów o udzielanie świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej – nocnej i świątecznej ambulatoryjnej opieki lekarskiej – 2,16 zł;
6) w przypadku umów o udzielanie świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej – nocnej i świątecznej ambulatoryjnej opieki pielęgniarskiej – 0,71 zł;
7) w przypadku umów o udzielanie świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej – nocnej i świątecznej wyjazdowej opieki lekarskiej – 3,25 zł;
8) w przypadku umów o udzielanie świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej – nocnej i świątecznej wyjazdowej opieki pielęgniarskiej – 1,15 zł;
9) w przypadku umów o udzielanie świadczeń transportu sanitarnego w podstawowej opiece zdrowotnej – 2,02 zł.
Wobec powyższego np. pielęgniarka udzielająca świadczeń pielęgniarki szkolnej, mająca kontrakt z NFZ i wykonująca zawód w ramach indywidualnej praktyki „swoją” podwyżkę obliczy w następujący sposób:
Stawka kapitacyjna wynikająca z umowy w 2005 roku dodać 25,81 zł. razy 30% razy 0,63. Wynik tej matematycznej operacji to wysokość nowej stawki kapitacyjnej.
Jeśli jakiś podmiot nie miał umowy z NFZ w 2005 roku, to zamiast stawki kapitacyjnej wynikającej z umowy w 2005 roku podstawia średnią stawki kapitacyjnej obowiązującej w umowach zawartych na rok 2005 we właściwym oddziale wojewódzkim Funduszu.
Ustawa określa podwyżki w poz na na 2007 rok, nie przewiduje podwyżek w 2006 roku! Protest w tej sprawie złozyło Porozumienie Zielonogorskie do Prezydenta RP. Ministerstwo tłumaczy ten fakt, przeprowadzeniem w 2006 roku od kwietnia podwyższenia stawki kapitacyjnej za świadczenia wykonywane w poz. Pracownicy poz zwracają uwagę, że w ustawie zakamuflowana jest jeszcze jedna "bomba". Kontrakty w poz na 2007 rok mogą być nawet niższe od kontraktów na 2006 rok. Ustawodawca wyliczony wzrost dodaje do stawek z 2005 roku, a nie do aktualnie obowiązujących. Wyliczają, że położna środowiskowo – rodzinna w 2007 roku dostanie 92% tego co w 2006.
NFZ wydał komunikat w dniu 25 października 2006 roku informujący, że " W tym roku ustawa podwyżkowa nie objęła lekarzy, pielęgniarek i położnych POZ. Po analizie kosztów świadczeń POZ oraz określeniu możliwości oddziałów wojewódzkich NFZ, prezes Andrzej Sośnierz podjął decyzję, zobowiązującą dyrektorów oddziałów do uruchomienia środków na zwiększenie stawki kapitacyjnej w ramach obowiązującego planu finansowego na 2006 r."
Wnioski:
1) Podwyżki nie objeły pielęgniarek pracujących w jednostkach budżetowych, domach pomocy społecznej, stacjach sanitarno – epidemiologicznych oraz stacjach krwiodawstwa i medycyny pracy oraz żłobkach. Tak skonstruowana ustawa jest dalece niesprawiedliwa.
2) W ustawie określa się nie 30% wzrost wynagrodzenia każdego pracownika, lecz wzrost o 30% wysokości kontraktu z NFZ, ale tylko w części kosztów pracy.
3) Nie ma gwarancji, iż wskaźniki zawarte w załączniku do ustawy stanowią rzeczywistą wartość kosztów pracy w poszczególnych procedurach i świadczeniach medycznych. Ich wysoki stopień wirtualności może przełożyć się na niską wysokość podwyżek.
4) Zasady przyznawania przez NFZ środków finansowych na podwyżki narzucone przez ustawę spowodowały znaczne zróżnicowanie wysokości podwyżek w poszczególnych jednostkach ochrony zdrowia oraz pomiędzy grupami zawodowymi w danej jednostce.
5) Ustawa nie określa w jaki sposób mają być dzielone środki finansowe na podwyżki w konkretnych zakładach pracy? W tym zakresie dyrekcja zoz ma pełną dowolność. Jak dzielić te pieniądze: czy jednorazowo, czy rozłożyć na kilka miesięcy, czy wliczać podwyżkę do pensji podstawowej, czy potraktować jako premię.
II
Podwyżki 2008 roku i latach następnych
Zasady podwyżek w roku 2008 i latach następnych określa nowelizacja przedmiotowej, ustawy z dnia 5 września 2007 roku.
Związek PiP postulował kilka kwestii w sprawie zapisów projektu nowelizacji ustawy z dnia 22 lipca 2006 roku o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń, która po falach straków wiosną 2006 roku miała zagwarantować 30% wzrost płac pielęgniarek i położnych. Nowelizacja usatwy miała dotyczyć zasad obowiązywania ustawy w roku 2008 i latach następnych.
Po pierwsze:
Ustawa w dotychczasowym brzmieniu ograniczała wysokość podwyżki uposażenia danego pracownika do 40% przeciętnego wynagrodzenia danego pracownika w ostatnim kwartale poprzedzajacym wejście w życie ustawy. Zwiazek postulował, aby ten wskaźnik został podniesiony do 85% procent.
Uzasadnieniem do tego postulatu zwiazku, był argument, że ograniczenie "do 40%", powoduje uniemożlwienie przyznania wyższych podwyżek dla pielęgniarek i położnych. Związek ponadto argumentuje, że w przypadku podniesienia wskaźnika udziału kosztów pracy w kosztach poszczególnych rodzajów świadczeń opieki zdrowotnej w lecznictwie stacjonarnym z 0.56 do 0.65, zaistnieje sytuacja, że osoby które dostały w 2006 roku podwyżkę w wysokości 40% wynagrodzenia w ostatnim kwartale poprzedzajacym wejście w życie ustawy nie dostaną kolejnej podwyżki.
Dokładnie ten aspekt ustawy podwyżkowej i roli OZZPiP w usunięciu tego ograniczenia opisałem w artykule pt. OZZPiP – NIE DLA 40% PROGU w Gazecie Pielęgniarki i Położnej z kwietnia 2008 roku – Nr 5.
Po drugie:
Związek postulował, aby w przypadku zwiększenia kontraktu danego świadczeniodawcy z NFZ, nie mniej niż 40% kwoty wynikajacej z wyższego kontraktu przeznaczyć na podwyżki płac. Ponadto z tych 40%, nie mniej niż 85 % miało być przeznaczone na podwyżki dla pracowników wykonujących zawód medyczny.
Sejm przyjął rozwiązanie w zakresie 40% lecz odrzucił propozycję, aby "nie mniej niż 85 % miało być przeznaczone na podwyżki dla pracowników wykonujących zawód medyczny". Ten ustawowy zapis brzmi:
Art. 59a. 1. W przypadku wzrostu kwoty zobowiązania Narodowego Funduszu Zdrowia, o której mowa w art. 136 pkt 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, wobec samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w stosunku do kwoty wynikającej z poprzedniej umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej dotyczącej tego samego rodzaju lub zakresu świadczeń opieki zdrowotnej, kierownik samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej jest obowiązany do przeznaczenia nie mniej niż 40% kwoty, o którą wzrosło zobowiązanie, na wzrost wynagrodzeń
osób zatrudnionych w tym zakładzie.
2. Wykonywanie obowiązku, o którym mowa w ust. 1, następuje w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. W przypadku gdy w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej działa więcej niż jedna organizacja związkowa, organizacje wspólnie uzgadniają wykonanie obowiązku, o którym mowa w ust. 1.
3. Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, wykonuje obowiązek, o którym mowa w ust. 1, w uzgodnieniu z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
Powyższy zapis nie pochodzi z ustawy podwyżkowej, lecz z ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (nowelizacji z dnia 5 września 2007 roku).
Po trzecie:
Powołując się na obecnie obowiązujące zapisy ustawy, wielu pracowawców nie przyznało październikowych podwyżek wynagrodzeń osobom, które zostały zatrudnione po drugim kwartale 2006 roku. Sejm zdecydował, że pracodawcy będą mogli przeznaczyć na podwyżki dla tych osób środki finansowe". Podkreślam "będą mogli". Czyli nie będzie takiego ustawowego obowiązku!
