Wszelkie zabezpieczenia powinny być stosowane przez pielęgniarki proporcjonalnie do sytuacji, z poszanowaniem godności pacjenta i w sposób powodujący jak najmniejszą dolegliwość.

Redakcja Ogólnopolskiego Portalu Pielęgniarek i Położnych cytuje fragmenty raportu z wizytacji jednego z DPS. Dom Pomocy Społecznej kontrolowała delegacja Biura Rzecznika Praw Obywatelskich – Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur w styczniu 2025 roku. Poniższy dokument dobitnie wskazuje z jakimi problemami spotyka się personel pielęgniarski w trakcie wykonywania praktyki zawodowej. Z jednej strony ma zadbać o bezpieczeństwo pacjenta z drugiej może być oskarżony o „ingerencję w wolność jednostki”.

16. W placówce w dokumentacji mieszkańca znajdowało się oświadczenie o treści: „oświadczam, że wyrażam zgodę na podnoszenie barierek przyłóżkowych oraz stosowanie pasa zabezpieczającego podczas użytkowania wózka ze względów bezpieczeństwa”.

17. Powyższa sytuacja może obrazować istnienie problemu systemowego stosowania przez personel placówek opiekuńczych metod, które formalnie nie są przymusem bezpośrednim, ale istnieje ryzyko, że mogą ingerować w wolność jednostki.

18. Zagadnienie to było przedmiotem wystąpienia generalnego Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Zdrowia z dnia 13 czerwca 2022 r. , w którym Rzecznik zwrócił się o uregulowanie tej praktyki na poziomie ustawowym.

Na powyższą kwestię zwrócił uwagę także Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom (CPT).

19. W opinii KMPT zastosowanie wobec podopiecznego placówki specjalnych zabezpieczeń może być czasami nieuniknione w celu zapewnienia bezpieczeństwa zarówno jemu samemu, jak i osobom trzecim. Aby jednak wyeliminować potencjalne ryzyko nadużyć związane z taką formą zabezpieczania mieszkańców, KMPT zaleca:

(1) Opracowanie procedury szczegółowo regulującej sposób postępowania z mieszkańcami wymagającymi specjalnego zabezpieczenia. W procedurze takiej należałoby w sposób zindywidualizowany wskazać przyczyny uzasadniające nietypowy sposób postępowania z mieszkańcem, a także dokładnie określić poszczególne podejmowane przez personel działania i użyty w ich trakcie sprzęt. W opracowywaniu powyższych procedur powinny brać udział osoby dysponujące fachową wiedzą, tj. lekarz, lekarz psychiatra, rehabilitant. Celem takiego rozwiązania jest stworzenie gwarancji, że czynności te będą wykonywane w sposób profesjonalny i bezpieczny dla mieszkańca oraz z wykorzystaniem odpowiedniego sprzętu. Procedura pozwoli też ujednolicić praktykę personelu w tym zakresie. Prewencyjnie warto też przypomnieć, że wszelkie zabezpieczenia powinny być stosowane proporcjonalnie do sytuacji, z poszanowaniem godności człowieka i w sposób powodujący jak najmniejszą dolegliwość.

(2) Stosowanie środków zabezpieczających wyłącznie za zgodą lekarza. Lekarz po zbadaniu mieszkańca i indywidualnej ocenie stanu zdrowia i ryzyka powinien odnotować w dokumentacji medycznej mieszkańca potrzebę zastosowania środka, czas i okoliczności jego stosowania, ewentualne przeciwwskazania i inne uwagi istotne dla zapewnienia właściwej opieki. Potrzeba dalszego stosowania tego środka powinna podlegać regularnemu przeglądowi. Należy też dokumentować wszelkie urazy i obrażenia odniesione przez mieszkańca w trakcie stosowania tego środka oraz bezpośrednio po jego zakończeniu (np. obtarcia, skaleczenia, upadki itp.). (…)

Źródło: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur Raport z wizytacji DPS – styczeń 2025 roku