Odpowiedź w sprawie zagrożenia dla pacjentów

z powodu możliwości braku zapewnienia odpowiedniej liczby pielęgniarek

Szanowny Panie Marszałku,
w odpowiedzi na interpelację nr 18932 Pani Poseł Ewy Malik, przekazaną w dniu6 lutego 2018 r., w sprawie zagrożenia dla pacjentów z powodu możliwości braku zapewnienia odpowiedni ej liczby pielęgniarek, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.

Mając na uwadze problemy występujące w polskim pielęgniarstwie i położnictwie,w tym m.in. zmniejszającą się liczbę pielęgniarek i położnych w systemie opieki zdrowotnej Minister Zdrowia 21 kwietnia 2017 r. powołał Zespół, który w grudniu 2017 r. opracował dokument pn. Strategi a na rzecz rozwoju pielęgniarstwa i położnictwa w Polsce. Dokument ten określa ustalone wspólnie ze środowiskiem pielęgniarek i położnych kierunki działań i zmian jakie należy podjąć, aby zapewnić wysoką jakość, bezpieczeństwo i dostęp do opieki pielęgniarskiej dla pacjentów. Minister Zdrowia podejmując decyzje dotyczące organizacji i funkcjonowania systemu ochrony zdrowia – w szczególności w obszarze pielęgniarstwa i położnictwa – będzie uwzględniał propozycje działań Zespołu określone w Strategii, mając na uwadze możliwości i zasoby (m.in. finansowe) budżetu państwa oraz systemu ochrony zdrowia. Strategia będzie jednym z ważnych narzędzi w realizacji polityki zdrowotnej Ministra Zdrowia w najbliższej perspektywie czasowej.

Zgodnie z ww. Strategią jednym z priorytetów Ministra Zdrowia będzie podjęcie działań na rzecz zwiększenia dotacji dydaktycznej dla uczelni publicznych z przeznaczeniem na zwiększenie liczby przyjmowanych studentów na kierunki pielęgniarstwo i położnictwo przy uwzględnieniu odpowiedniej jakości kształcenia.

Ponadto ważnym działaniem wynikającym z ww. Strategii, którego realizację już rozpoczęto, będzie implementowanie do obowiązującego porządku prawnego rozwiązań dot. norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w celu poprawy jakości opieki pielęgniarskiej nad pacjentami i warunków pracy pielęgniarek. Należy także zaznaczyć, że istotną część ww. Strategii stanowią działania mające na celu upowszechnienie w systemie opieki zdrowotnej zawodu pomocniczego dla zawodów pielęgniarki i położnej.

Poza tym, w ramach działań długofalowych Ministerstwo Zdrowia mając na uwadze wagę wyzwań w kontekście kadry medycznej w Polsce, w tym w szczególności dot. pielęgniarek i położnych oraz biorąc pod uwagę zakres interwencji możliwej do sfinansowania ze środków Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2014-2020, podjęło decyzję o skoncentrowaniu działań dedykowanych rozwojowi kompetencji zawodowych i kwalifikacji kadr medycznych w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER). Na te działania wyodrębniono specjalną oś priorytetową Wsparcie dla obszaru zdrowia, w której na kształcenie kadr medycznych zostanie przeznaczone ok. 221 mln euro.

Interwencja zaplanowana w PO WER dot. m.in. kształcenia przeddyplomowego pielęgniarek i położnych, ze szczególnym uwzględnieniem jakości kształcenia praktycznego poprzez tworzenie Centrów Symulacji Medycznej, a jej głównym celem jest zwiększenie liczby absolwentów studiów na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo. Zaplanowano, że docelowa wartość wskaźnika w 2023 r.- dodatkowa liczba osób, które dzięki wsparciu programu uzyskają uprawnienia do wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej wyniesie 10 625 osób.

Odnosząc się do kwestii wyjazdów pielęgniarek i położnych za granicę wyjaśniam, że od 1 maja 2004 r. do 31 grudnia 2017 r., na potrzeby uznawania kwalifikacji zawodowych, okręgowe izby pielęgniarek i położnych wydały ogółem ok. 20 tys. zaświadczeń dla pielęgniarek i położnych. Należy zaznaczyć, iż powyższe dane nie są tożsame z liczbą pielęgniarek i położnych, które wyjechały z kraju w celu podjęcia pracy w zawodzie. Liczbę tę należy traktować jedynie jako wskaźnik zainteresowania podjęciem pracy za granicą, bowiem pobieranie zaświadczeń przez pielęgniarki i położne weryfikuje fakt uznania ich kwalifikacji w poszczególnych krajach UE.

Ze statystyk unijnych wynika, że od 2004 r. do dnia dzisiejszego w krajach UE wobec polskich pielęgniarek podjęto 6510 decyzji w sprawie uznania kwalifikacji, z czego 5165 decyzji było pozytywnych, 207 negatywnych, a w 1138 przypadkach wnioski są nadal rozpoznawane. Natomiast wobec polskich położnych podjęto 609 decyzji,z czego 422 były pozytywne, 36 negatywne, a w 151 przypadkach wnioski są jeszcze rozpatrywane.

W związku z powyższym, należy podkreślić, że chęć podjęcia pracy w zawodzie nie jest tożsama z faktycznym zatrudnieniem zagranicą. Jednocześnie należy wskazać, iż od 2016 r. liczba wydawanych zaświadczeń dla pielęgniarek i położnych na potrzeby uznawania kwalifikacji zawodowych w krajach UE znacząco spadła.

Należy również przypomnieć, że od 2015 r. realizowane jest Porozumienie zawarte 23 września 2015 r. pomiędzy Ogólnopolskim Związkiem Zawodowym Pielęgniarek i Położnych i Naczelną Radą Pielęgniarek i Położnych a Prezesem Narodowego Funduszu Zdrowia i Ministrem Zdrowia, którego konsekwencją było wydanie przez Ministra Zdrowia rozporządzenia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1146), zapewniającego dodatkowe środki finansowe na świadczenia udzielane przez pielęgniarki i położne. W ramach przedmiotowego rozporządzenia zapewniono coroczny (do 2019 r.) wzrost średniego miesięcznego wynagrodzenia dla pielęgniarek i położnych w wysokości 400 zł brutto brutto rocznie (4 x 400) oraz wprowadzono mechanizm gwarantujący utrzymanie uzyskanych podwyżek po 2019 r. Obecnie realizowana jest trzecia transza podwyżki, czyli 1200 zł od 1 września 2017r. do 31 sierpnia 2018 r., a kolejny etap zaplanowany jest od 1 września 2018 r. do 31 sierpnia 2019 r. o 1600 zł.

Ponadto w celu zagwarantowania stopniowego podwyższania najniższych wynagrodzeń pielęgniarek i położnych, jak również realizacji postulatów usankcjonowania w akcie rangi ustawowej wzrostów wynagrodzeń pielęgniarek i położnych zawartych dotychczas tylko w akcie prawnym rangi rozporządzeni a, uchwalona została ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Dz. U. poz. 1473).

Niewątpliwie wdrożenie ww. mechanizmów dot. wzrostu wynagrodzenia pielęgniarek i położnych ma duży wpływ na poprawę warunków p racy tych grup zawodowych. Wzrost ten spowoduje, że pielęgniarki i położne pracujące w polskim systemie ochrony zdrowia nie będą rezygnować z wykonywania zawodu, a absolwenci kierunków pielęgniarstwo i położnictwo chętniej, niż dotychczas będą podejmować zatrudnienie w zawodzie. Zakłada się także, że działania podjęte na rzecz wzrostu wynagrodzeń pielęgniarek i położnych wpłyną również na zwiększone zainteresowanie młodzieży podejmowaniem nauki w tych zawodach, a pośrednio przyczynią się do wzrostu wskaźnika zatrudnienia pielęgniarek i położnych w Polsce. Jednocześnie powyższe działania mają także na celu zapewnienie stabilności zawodowej pielęgniarek i położnych oraz zapobieganie zjawisku ewentualnej emigracji zarobkowej tych grup zawodowych do krajów UE w kolejnych latach.

Z wyrazami szacunku,
Z upoważnienia
MINISTRA ZDROWIA
SEKRETARZ STANU
Józefa Szczurek-Żelazko
20 marca 2018 roku