W większości przypadków zatrucie pokarmowe wywołują bakterie, takie jak:
- gronkowiec złocisty (nabiał, mięso)
- Salmonella (zakażone jajka, mleko, warzywa)
- Bacillus cereus (produkty zbożowe, lody, kremy)
- Clostridium (mięso, drób)
- Campylobacter (mięso, mleko, woda)
- Escherichia coli (mięso wołowe, mleko, woda)
Nie każde zatrucie ma podłoże bakteryjne. Jego przyczyną mogą być także wirusy, pasożyty lub toksyczne substancje chemiczne obecne w żywności [1], [2].
Objawy zatrucia pokarmowego – na co zwrócić uwagę?
Zatrucie pokarmowe wywołuje dolegliwości żołądkowo-jelitowe, które zwykle pojawiają się niedługo po spożyciu skażonego pokarmu lub wody. U zdrowych osób objawy zazwyczaj ustępują samoistnie po kilku lub kilkunastu godzinach (rzadziej po kilku dniach).
Do najczęstszych objawów zatrucia pokarmowego należą: nudności i wymioty, biegunka, silny ból brzucha, wzdęcia oraz stan podgorączkowy lub gorączka. Dodatkowo mogą wystąpić dreszcze, bóle mięśniowe, znaczne osłabienie, odwodnienie oraz krwawe stolce. Objawy mają różne nasilenie – od łagodnych po zagrażające zdrowiu, wymagające hospitalizacji [1], [2].
Jak uniknąć zatrudnia pokarmowego?
W jaki sposób zmniejszyć ryzyko zatrucia pokarmowego? Istotne jest przestrzeganie kilku zasad higieny i bezpieczeństwa żywności. Podstawę stanowi codzienna dbałość o czystość. Przed każdym przygotowaniem jedzenia i posiłkiem należy dokładnie myć ręce wodą z mydłem. Regularnemu czyszczeniu powinny podlegać także sprzęty kuchenne i wnętrze lodówki.
Owoce, warzywa i mięso należy zawsze dokładnie umyć – nawet wtedy, gdy są poddawane obróbce cieplnej. Ważne jest również zabezpieczenie produktów spożywczych przed owadami czy zwierzętami domowymi, które mogą przenosić drobnoustroje chorobotwórcze.
Jedną z najważniejszych zasad profilaktyki zatruć jest także unikanie spożywania surowego lub niedogotowanego mięsa, ryb, jaj i owoców morza – to właśnie te produkty są najczęściej źródłem zakażeń bakteryjnych. Ponadto warto pamiętać, aby nie zamrażać ponownie raz rozmrożonej żywności – zwiększa to ryzyko rozwoju szkodliwych bakterii. Zagrożenie stanowi również długie przechowywanie jedzenia (nawet w lodówce) – produkty spożywcze powinny być zawsze świeże i spożywane w terminie przydatności do spożycia.
Aby uniknąć zatrucia pokarmowego, należy również wybierać żywność ze sprawdzonych źródeł i pamiętać o unikaniu picia wody z nieznanych miejsc. Jest to szczególnie ważne podczas podróży do krajów, gdzie istnieje większe ryzyko zakażeń bakteryjnych czy wirusowych [1], [2].
Postępowanie w przypadku zatrucia pokarmowego
Co robić, gdy dojdzie do zatrucia pokarmowego? Podstawą jest leczenie objawowe, które polega przede wszystkim na odpowiednim nawodnieniu organizmu. Oprócz wody mineralnej warto pomyśleć o doustnych płynach nawadniających, które pomagają wyrównać poziom elektrolitów. Po każdym epizodzie biegunki, lub wymiotów zaleca się przyjęcie dodatkowej szklanki wody lub porcji elektrolitów.
W ramach leczenia objawowego nie zaleca się stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. ibuprofenu), ponieważ mogą podrażnić żołądek. Lepszym wyborem jest paracetamol, który pomaga przy gorączce i bólu.
Skutecznym wsparciem leczenia są również probiotyki, które mogą skrócić czas trwania biegunki. Ważne, aby wybierać je w porozumieniu ze specjalistą, ponieważ poszczególne szczepy bakterii probiotycznych wykazują różne działanie.
Zazwyczaj nie ma potrzeby stosowania antybiotyków – wyjątek stanowi sytuacja, gdy lekarz na podstawie wywiadu i badania potwierdzi konieczność antybiotykoterapii.
Gdy objawy zaczną ustępować, warto wprowadzać lekkostrawne posiłki, np. kleik ryżowy z odrobiną soli. Początkowo zalecane są małe porcje, by nie obciążać układu pokarmowego. Stopniowo można włączyć inne pokarmy w zależności od indywidualnej tolerancji [1], [2].
[1] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/inne-rodzaje-zakazen/157482,zatrucie-pokarmowe
[2] https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/nie-zatruj-sobie-lata
