Warunki pracy pielęgniarek
Poniżej cytujemy fragmenty uzasadnienia do wyroku Sądu:
Decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił B. P. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 29 grudnia do 28 lutego i zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu pobranego zasiłku chorobowego za ww. okres w kwocie 7.405,90 zł wraz z odsetkami w kwocie 873,28 zł (w łącznej kwocie 8.279,18 zł) na podstawie art. 17, art. 66 i art. 68 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy wskazał, iż B. P. w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy świadczyła pracę na rzecz (…) sp. z o.o. w S., za którą to pracę otrzymała wynagrodzenie, co skutkuje przyjęciem, iż pobrany za ten sam okres zasiłek chorobowy jest nienależny.
Odwołanie od powyższej decyzji wniosła B. P., domagając się przyznania jej prawa do zasiłku chorobowego za sporny okres oraz podkreślając, iż w styczniu i lutym faktycznie otrzymała wynagrodzenie, ale było to wynagrodzenie za pracę wykonaną przed zwolnieniem lekarskim. Natomiast jej aktywność podczas zwolnienia lekarskiego sprowadzała się tylko i wyłącznie do rozmowy telefonicznej w celu wyjaśnienia informacji zawartych w przygotowanym, jeszcze przed udaniem się na zwolnienie lekarskie, grafiku pracy.
Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i w żaden sposób nie odnosząc się do przywołanych w odwołaniu argumentów ubezpieczonej. Jednocześnie organ wniósł o zasądzenie od ubezpieczonej, na swoją rzecz, kosztów procesu według norm prawem przepisanych.
Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:
B. P. pozostaje w stosunku pracy z (…) w S., jest zatrudniona na stanowisku pielęgniarki jednozmianowej.
W związku z koniecznością pilnej operacji po ustaleniu przerzutów nowotworowych B. P. w okresie od 18 grudnia do 27 grudnia przebywała w szpitalu… B. P. przebywała na zwolnieniach lekarskich w okresach od 18 grudnia do 10 lutego, od 11 lutego do 24 lutego oraz od 25 lutego do 28 lutego. Za okres od 29 grudnia do 28 lutego B. P. otrzymała zasiłek chorobowy (za okres od 18 grudnia do 28 grudnia otrzymała wynagrodzenie chorobowe).
Niesporne, a nadto dowód: karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 16-17, (…) k. 40-42 akt organu, zeznania ubezpieczonej – zapis zeznań z rozprawy;
B. P. łączyła z (…) sp. z o.o. w S. umowa o udzielenie świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarki. Umowa została zawarta na czas określony. Strony umowy, zgodnie z Załącznikiem nr 1 do umowy, ustaliły, iż praca B. P. sprowadzać się będzie do koordynacji dyżurów pielęgniarskich w szpitalu w P. przy ul. (…). Miesięczne wynagrodzenie ustalono na kwotę 620 zł brutto.
Do zawarcia ww. umowy doszło w związku z udzielaniem przez (…) sp. z o.o. świadczeń zdrowotnych w ramach opieki świątecznej i nocnej w szpitalu, w którym B. P. była zatrudniona w oparciu o umowę o pracę, tj. w P. przy ul. (…). Rola B. P. sprowadzała się tylko i wyłącznie do sporządzania grafików pracy dla pielęgniarek, które świadczyły usługi w tej lokalizacji na rzecz (…) sp. z o.o. Od samego początku zawarcia umowy z (…) sp. z o.o. B. P. nie wykonywała na rzecz tej spółki żadnych innych czynności.
Pielęgniarka miała dwie umowy
B. P. również w ramach stosunku pracy sporządzała grafiki pracy dla pielęgniarek zatrudnionych w szpitalu w P.. W oparciu o umowę z (…) sp. z o.o. B. P. układała grafik dla 10 pielęgniarek. Trzy z nich były zatrudnione w jej szpitalu w stałych godzinach, sześć pracowało w innych placówkach medycznych, ale również w stałych godzinach, a jedynie 1 z 10 pielęgniarek, która świadczyła pracę w szpitalu (…) w S., miała różne godziny pracy. W szpitalu, w którym była zatrudniona B. P. obowiązywał dwumiesięczny okres rozliczeniowy, stąd też ubezpieczona układała, w ramach swoich obowiązków pracowniczych, grafik pracy pielęgniarek na dwa miesiące. Taki sam system układania grafików przyjmowała odnośnie grafików układanych dla (…) sp. z o.o. Grafik pracy pielęgniarek na styczeń na rzecz (…) sp. z o.o. B. P. ułożyła jeszcze w listopadzie. Został on zatwierdzony przez pielęgniarki w pierwszy poniedziałek grudnia, zanim B. P., w związku z koniecznością bardzo pilnej operacji, udała się do szpitala. Przed okresem korzystania ze zwolnień lekarskich B. P. miała również wstępnie przygotowany grafik pracy dla (…) sp. z o.o. na luty dla 9 pielęgniarek (osoby te miały stałe godziny pracy i nie było żadnych przeszkód w ustaleniu dla nich dyżurów). Projekt grafiku nie obejmował jednej pielęgniarki, która pracowała w różnych godzinach i przed udaniem się przez ubezpieczoną na zwolnienie lekarskie nie znała grafiku pracy na luty. Podczas zwolnienia lekarskiego, na początku stycznia, B. P. skontaktowała się telefonicznie z tą pielęgniarką, aby ustalić, kiedy będzie mogła ona świadczyć usługi w lutym na rzecz (…) sp. z o.o., a następnie, również telefonicznie, przekazała tę informację jednej z pielęgniarek zatrudnionej w szpitalu w P., a ta umieściła ją w grafiku za luty oraz wyłożyła ten grafik do podpisu i zatwierdzenia przez pielęgniarki. Grafik pracy pielęgniarek na rzecz M. na marzec ubezpieczona ułożyła już po powrocie do pracy ze zwolnienia lekarskiego. Za wykonanie grafików na styczeń i luty B. P. otrzymała od (…) sp. z o.o., zgodnie z umową, wynagrodzenie w łącznej kwocie 1.240 zł brutto (dwa razy po 620 zł brutto).
Dowód: umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarki wraz z załącznikiem nr 1 – k. 18-24, zeznania ubezpieczonej – zapis zeznań z rozprawy;
Pismem z dnia 14 maja organ rentowy zwrócił się do (…) sp. z o.o. w S. z zapytaniem, czy B. P. świadczyła pracę w okresie od 1 stycznia do 28 lutego i czy otrzymała za ten okres wynagrodzenie.
W odpowiedzi (…) sp. z o.o. wskazała, iż B. P. świadczyła w ww. okresie pracę w domu w wymiarze 2 godzin – telefonicznie ustalając grafik dyżurów dla pielęgniarek, za co otrzymała wynagrodzenie za styczeń – 620 zł brutto oraz za luty – 620 zł brutto.
Sąd Rejonowy zważył, co następuje:
Odwołanie okazało się zasadne.
B. P., co bezsporne, pobierała zasiłek chorobowy za okres od 29 grudnia do 28 lutego. Podstawę pozbawienia ubezpieczonej prawa do tego świadczenia przez Zakła Ubezpieczeń Społecznych stanowił art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (zwanej dalej ustawą zasiłkową). Zgodnie z treścią tego przepisu ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. W myśl zaś art. 66 ust. 2 ustawy zasiłkowej jeżeli bezpodstawna wypłata zasiłku nastąpiła wskutek okoliczności o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust. 6 i 7 ustawy wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w drodze egzekucji administracyjnej.
W niniejszej sprawie poza sporem leżało, iż ubezpieczona w okresie korzystania z zasiłku chorobowego, wypłacanego z tytułu ubezpieczenia, jakim było zatrudnienie w (…) w S., była stroną umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarki zawartej z (…) sp. z o.o. w S.. Spór sprowadzał się natomiast do tego, czy i w jakim ewentualnie rozmiarze ubezpieczona podczas zwolnienia lekarskiego świadczyła pracę zarobkową na rzecz (…) sp. z o.o.
Ustawodawca w ww. art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej reguluje dwie odrębne przesłanki utraty prawa do zasiłku: wykonywanie pracy zarobkowej i wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z jego celem. Przesłanki te są od siebie niezależne. Nie jest konieczne by zaistniały one łącznie, tj. by wykonywanie danej pracy zarobkowej było sprzeczne z celem zwolnienia. Wykonywanie pracy zarobkowej skutkuje utratą prawa do zasiłku bez względu na to, czy i w jaki sposób wpływa na stan zdrowia ubezpieczonego – czy jest w tym stanie zdrowia przeciwwskazane oraz czy może skutkować przedłużeniem okresu niezdolności do pracy – pogorszeniem stanu zdrowia albo spowolnieniem procesu poprawy (por. uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego: z dnia 4 listopada 2009r. I UK 140/09, LEX nr 564767, z dnia 3 października 2008r. II UK 26/08, LEX nr 513018, z dnia 6 lutego 2008r. II UK 10/07 OSNP 2009/9 – 10/123, z dnia 15 czerwca 2007r. II UK 223/06 OSNP 2008/15 – 16/231, z dnia 9 października 2006r. II UK 44/06, OSNP 2007/19 – 20/295, z dnia 14 grudnia 2005r. III UK 120/05 OSNP 2006/21 – 22/238, z dnia 20 stycznia 2005r. I UK 154/04 OSNP 2005/19/307).
Sąd: czy pielęgniarka "świadczyła" pracę?
Przedstawiony powyżej stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów szczegółowo opisanych powyżej, których prawdziwość nie była kwestionowana przez żadną ze stron (z wyjątkiem pism sporządzonych przez (…) sp. z o.o. na zapytanie organu rentowego, o czym szerzej poniżej) oraz w oparciu o zeznania powódki, która szczegółowo wyjaśniła, na czym polegała jej praca na rzecz M. i kiedy została wykonana. Zakres obowiązków ubezpieczonej wynikający z jej zeznań znajduje przy tym potwierdzenie w treści załącznika nr 1 do umowy o udzielenie świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarki, z którego również wynika, iż praca powódki sprowadzała się do koordynacji dyżurów pielęgniarskich. Sąd nie znalazł żadnych podstaw, by zeznaniom ubezpieczonej odmówić wiarygodności. Ubezpieczona, zgodnie z zasadami logiki wyjaśniła, że wobec dwumiesięcznego czasu pracy w szpitalu w P. i układania grafików również dla pielęgniarek zatrudnionych w jej zakładzie pracy, także dla pielęgniarek współpracujących z (…) sp. z o.o. układała grafiki na dwa miesiące naprzód, co umożliwiały stałe godziny czasu pracy 9 z 10 pielęgniarek. Zeznania te nie zostały zakwestionowane w żaden sposób przez organ rentowy, który odmawiając powódce prawa do zasiłku chorobowego oparł się na dwóch pismach (…) sp. z o.o., z których wynikało, iż w okresie od 1 stycznia do 28 lutego ubezpieczona świadczyła pracę w wymiarze 2 godzin – telefonicznie ustalając grafik dyżurów oraz iż za pracę tę uzyskała wynagrodzenie w kwiecie po 620 zł brutto za styczeń i luty. Organ nie przedstawił przy tym żadnych dowodów, z których wynikałoby, kiedy faktycznie ubezpieczona pracę wykonywała, w tym nie zawnioskował choćby o przeprowadzenie dowodu z zeznań osoby, która w imieniu (…) sp. z o.o. udzieliła mu odpowiedzi na jego zapytanie. Brak zatem obecnie podstaw do przyjęcia, by ubezpieczona świadczyła pracę przez 2 godziny w sytuacji, gdy ubezpieczona zeznała, iż jej czynności podejmowane podczas zwolnienia lekarskiego ograniczyły się do dwóch rozmów telefonicznych, grafik pracy na styczeń był przygotowany i zaakceptowany jeszcze przed udaniem się przez nią na zwolnienie lekarskie, a grafik pracy na luty był przygotowany niemal w całości i wymagał dopisania godzin pracy jedynie jednej z 10 pielęgniarek (9 było już wcześniej, przed zwolnieniem lekarskim ubezpieczonej, ujętych w grafiku). Organ, nie ustalając, kiedy w okresie dwóch miesięcy ubezpieczona wykonywała pracę, arbitralnie odmówił jej prawa do zasiłku chorobowego za okres wszystkich zwolnień lekarskich, choć, przy założeniu słuszności jego stanowiska, mógł ubezpieczoną ewentualnie pozbawić prawa do zasiłku chorobowego jedynie za okres tego zwolnienia lekarskiego, podczas którego praca była wykonywana. Podkreślenia wymaga przy tym, iż ubezpieczona wykonała pracę, za którą otrzymała wynagrodzenie w styczniu, jeszcze przed udaniem się na zwolnienie lekarskie. Wynagrodzenie w lutym również otrzymała za pracę niemal w całości wykonaną przed 18 grudnia, kiedy sporządziła już grafik, następnie zatwierdzony w wersji przez nią przygotowanej, w którym brakowało uwzględnienia jedynie 1 z 10 pielęgniarek. W tym kontekście w ocenie Sądu wykonanie dwóch opisanych w stanie faktycznym telefonów nie należy utożsamiać z wykonywaniem pracy zarobkowej w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej, albowiem praca, za którą ubezpieczona otrzymała wynagrodzenie została niemal w całości wykonana przed korzystaniem przez nią ze zwolnienia lekarskiego. Dwie rozmowy telefoniczne stanowiły jedynie wymuszoną okolicznościami incydentalną aktywność zawodową ubezpieczonej, która nie przewidywała konieczności pozostawania na zwolnieniu lekarskim (udała się na nie z uwagi na stwierdzone przerzuty nowotworowe i konieczność natychmiastowej operacji), a 1 z 10 pielęgniarek nie mogła uwzględnić w 1 z 2 grafików, które zostały przygotowane zanim skorzystała ze zwolnienia lekarskiego. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 marca 2018 r. (I UK 42/17) choć zasadą jest, że wykonywanie pracy zarobkowej stanowi negatywną przesłankę prawa do zasiłku, to w orzecznictwie przyjmuje się, że sporadyczna, wymuszona okolicznościami aktywność zawodowa może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego. Są bowiem sytuacje, w których nie można bezwzględnie wymagać od ubezpieczonych, aby ze względu na nieprzewidywalną (z reguły) niezdolność do pracy, całkowicie zaprzestawali wszelkich czynności, przede wszystkim dlatego, że to właśnie oni osobiście prowadzą swoją działalność, co ma przemawiać za możliwością wykonywania sporadycznie czynności o charakterze formalnoprawnym i niezbędnych tak, aby ubezpieczony niezdolny do pracy nie musiał likwidować działalności, zwłaszcza gdy chodzi o czynności, których nikt inny nie może wykonać. W takiej argumentacji dopuszcza się zatem swoisty „stan wyższej konieczności”, którego przepisy nie regulują (przewidują). Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela pogląd wyrażony w ww. wyroku Sądu Najwyższego (i analogiczne poglądy wyrażone w wyrokach z dnia 8 listopada 2017 r., III UK 251/16 oraz z dnia 25 stycznia 2016 r., III UK 82/15) i zwraca uwagę, iż również w niniejszej sprawie doszło do wyłącznie incydentalnej aktywności zawodowej ubezpieczonej mającej na celu jedynie uzupełnienie jednego z dwóch grafików, który niemal w całości został sporządzony przed udaniem się przez ubezpieczoną na zwolnienie lekarskie.
Mając na uwadze powyższe Sąd, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w sposób wskazany w sentencji wyroku.
Wybrał: Mariusz Mielcarek
Zobacz także:
