Interpelacja do ministra pracy i polityki społecznej oraz ministra zdrowia w sprawie uregulowania kwestii wynagrodzeń pracowników domów pomocy społecznej

   Z całej Polski nadchodzą alarmujące sygnały, że pielęgniarki zatrudnione w domach pomocy społecznej rezygnują z pracy, przenosząc się do zakładów opieki zdrowotnej lub zagranicznych placówek ochrony zdrowia bądź pomocy społecznej. Przyczyną masowej migracji pielęgniarek jest ich nieuregulowana sytuacja zawodowa, gdyż pracują poza systemem ochrony zdrowia, oraz zdecydowanie niższe płace od oferowanych w zakładach opieki zdrowotnej.

   Wprawdzie domy pomocy społecznej są placówkami samorządowymi, ale ich problemy wynikają z braku odpowiednich regulacji prawnych. W obecnym stanie prawnym zarówno resort zdrowia, jak i Narodowy Fundusz Zdrowia uchylają się od ponoszenia kosztów niezbędnej całodobowej pielęgnacji oraz koniecznej rehabilitacji osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych przebywających w domach pomocy. Cynicznie wskazuje się jedynie możliwość skorzystania ze środowiskowej opieki pielęgniarskiej, która jest nieadekwatna w wypadku osób w bardzo ciężkim stanie zdrowia – kierowanych do domów pomocy często wprost ze szpitali, ZOL, ZPO i hospicjów – oraz osób wielonarządowo niepełnosprawnych, niejednokrotnie trwale przykutych do łóżek.

   Proszę o wyjaśnienie, jak ministerstwa zamierzają uregulować tę kwestię?

   Jak Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwo Zdrowia zamierzają rozwiązać problem urealnienia płac pracowników domów pomocy społecznej?

   Sprawa jest bardzo pilna, gdyż mieszkańcom domów pomocy grozi utrata minimalnego bezpieczeństwa zdrowotnego, a systemowi ochrony zdrowia – znacznie zwiększony napływ ciężko i nieuleczalnie chorych do oddziałów szpitalnych. Postępuje negatywny dobór personelu. Wzrasta ilość sygnałów o niedostatecznej jakości usług świadczonych w domach pomocy.

   Chciałbym poznać zamierzenia Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwa Zdrowia, które realnie zmienią na lepsze sytuację finansową pielęgniarek pracujących w stacjonarnych całodobowych placówkach pomocy społecznej, a tym samym nie pogorszą sytuacji osób starszych, chorych i niepełnosprawnych wymagających długoterminowej opieki.

   Z poważaniem

   Poseł Andrzej Mańka

   Lublin, dnia 3 kwietnia 2007 r.

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia – z upoważnienia ministra – na interpelację w sprawie uregulowania kwestii wynagrodzeń pracowników domów pomocy społecznej

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację Pana Posła Andrzeja Mańki z dnia 3 kwietnia 2007 r. (znak: SPS-023-7611/07) w sprawie uregulowania kwestii wynagrodzeń pracowników domów opieki społecznej uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych informacji.

   Funkcjonowanie domów opieki społecznej określone zostało w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, ze zm.), natomiast instytucją wiodącą w zakresie funkcjonowania domów pomocy społecznej jest Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Jak wynika z art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.), prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej przysługuje osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych.

   Na podstawie ww. ustawy oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. Nr 217, poz. 1837) zadaniem domu pomocy społecznej jest świadczenie usług bytowych, opiekuńczych, wspomagających i edukacyjnych, nie zaś udzielanie świadczeń zdrowotnych. Jednocześnie ustawa stanowi, iż osoba wymagająca wzmożonej opieki medycznej kierowana jest przez starostę do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub placówki pielęgnacyjno-opiekuńczej.

   Zgodnie z przepisem art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89) świadczenia zdrowotne mogą być udzielane przez zakłady opieki zdrowotnej oraz przez osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny lub przez grupową praktykę lekarską, grupową praktykę pielęgniarek, położnych. We wskazanym katalogu nie zostały ujęte osoby zatrudnione w domu pomocy społecznej. W związku z powyższym niezależnie od posiadanego wykształcenia nie mogą one udzielać świadczeń opieki zdrowotnej. W obowiązującym stanie prawnym kwestia wynagradzania pracowników domów opieki społecznej nie należy zatem do działań Ministra Zdrowia.

   Jednocześnie z uwagi na charakter prowadzonej działalności dom pomocy społecznej nie zawiera z Narodowym Funduszem Zdrowia umów na udzielanie świadczeń zdrowotnych, ma jednak obowiązek umożliwienia i zorganizowania mieszkańcom pomocy w korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych przysługujących im na podstawie odrębnych przepisów. Jednym ze sposobów realizacji tego zadania jest przewidziane w art. 2 ust. 2a ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89). Wskazany przepis umożliwia zlokalizowanie w domu pomocy społecznej jednostki organizacyjnej wydzielonej ze struktury zakładu opieki zdrowotnej. Świadczenia opieki zdrowotnej udzielane w jednostce zlokalizowanej na terenie domu pomocy społecznej, a jednocześnie stanowiącej element organizacyjny zakładu opieki zdrowotnej, czyli świadczeniodawcy, mogą podlegać finansowaniu przez Fundusz. Powyższy przepis wszedł w życie z dniem 4 czerwca 2006 r.

   Podkreślić jednakże należy, iż Minister Zdrowia dostrzega sygnalizowany problem ograniczenia dostępu do świadczeń zdrowotnych dla mieszkańców domów pomocy społecznej. Wyżej wymieniona kwestia była przedmiotem dyskusji na wspólnym posiedzeniu senackich Komisji: Rodziny i Polityki Społecznej, Zdrowia oraz Ustawodawczej w dniu 20 lutego 2007 r. W wyniku tego posiedzenia zobowiązano Ministra Zdrowia oraz Ministra Pracy i Polityki Społecznej do wypracowania rozwiązań w przedmiotowym zakresie. Zgodnie z informacją przekazaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia obecnie nie stosuje się żadnych mechanizmów, które miałyby na celu ograniczenie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej dla mieszkańców domów opieki społecznej.

   Z wyrazami szacunku

   Sekretarz stanu

   Bolesław Piecha

   Warszawa, dnia 2 maja 2007 r.

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej na interpelację w sprawie uregulowania kwestii wynagrodzeń pracowników domów pomocy społecznej

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na otrzymaną za pośrednictwem Pana Marszałka, przy piśmie z dnia 13 kwietnia 2007 r., znak SPS-023-7611/07, interpelację Pana Posła Andrzeja Mańki w sprawie wynagrodzeń pracowników w domach pomocy społecznej, uprzejmie informuję, że:

   Problemy domów pomocy społecznej związane z niskim poziomem wynagrodzeń, a w konsekwencji dużą fluktuacją kadry nasilają się od pewnego czasu. Proces ten nie dotyczy jednej, a wszystkich grup zawodowych zatrudnionych w domach.

   Niskie wynagrodzenia pracowników domów pomocy społecznej wynikają z polityki płacowej realizowanej przez poszczególne samorządy terytorialne. Jednak ogólna tendencja czy wręcz niechęć sprowadza się do stanu, w którym od momentu gdy domy pomocy społecznej przestały być jednostkami organizacyjnymi prowadzonymi w ramach zadań zleconych przez administrację rządową, a stały się jednostkami prowadzonymi w ramach zadań własnych samorządu powiatowego, wynagrodzenia zupełnie się zatrzymały, powodując tym samym, że z upływem czasu są coraz niższe w porównaniu do osób zatrudnianych w innych sektorach.

   Zgodnie z art. 123 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.) prawa i obowiązki pracowników zatrudnionych w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej regulują przepisy o pracownikach samorządowych – przepisy ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 61, poz. 124 z późn. zm.) oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 146, poz. 1222, z późn. zm.).

   Określone ww. rozporządzeniem warunki wynagradzania uwzględniają zróżnicowanie wynagrodzenia pracowników stosownie do zajmowanego stanowiska i posiadanych kwalifikacji zawodowych, a ponadto w odniesieniu do kierowników jednostek, ich zastępców i głównych księgowych – ograniczenie wysokości ich miesięcznego wynagrodzenia, które w 2006 r. nie może przekroczyć kwoty 6906,96 zł (art. 20 ust. 4 ustawy). Określony w § 3 rozporządzenia sposób ustalania zakładowej tabeli miesięcznych stawek wynagrodzenia zasadniczego umożliwia – w ocenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej – prowadzenie przez samorząd i pracodawcę polityki płac stosownie do potrzeb poszczególnych jednostek organizacyjnych, w tym domów pomocy społecznej.

   W zakresie możliwości stosowania przez pracodawców samorządowej sfery budżetowej dodatkowych, zakładowych regulacji należałoby mieć na uwadze stosowne przepisy Kodeksu pracy, w myśl których:

   – warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą ustalają układy zbiorowe pracy, zgodnie z przepisami działu jedenastego (art. 771.)

   – pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników nieobjętych układem zbiorowym pracy ustala warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania (art.772). W regulaminie tym mogą zostać określone także świadczenia związane z pracą.

   Przy uwzględnieniu ograniczeń przewidzianych w art. 239 § 3 i art. 24126 § 2 K.p. powyższe regulacje zakładowe nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż mające do nich zastosowanie przepisy szczególne, o których mowa wyżej (art. 9 § 2 kp.).

   Rozważając ustalenie zakładowego regulaminu wynagradzania, należy mieć na uwadze wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 czerwca 2004 r. (NSA W-wa OSK 442//04 LEX nr 146746) – wydanego na tle poprzednio obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów – zgodnie z którym ˝zasady wynagradzania reguluje wyłącznie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2000 r. w sprawie zasad wynagradzania…. (Dz. U. Nr 61, poz. 708, ze zm.), nie zaś ustalany przez pracodawcę regulamin wynagradzania˝.

   Resort podejmował rozmowy z Ministerstwem Zdrowia z zakresie wynagrodzeń pielęgniarek zatrudnionych w domach pomocy społecznej, jednak złożoność problemu uniemożliwiająca szybkie jego wyłagodzenie wynika ze złożoności obecnie obowiązujących regulacji prawnych. Dom pomocy społecznej nie posiada uprawnień do świadczenia usług zdrowotnych, gdyż nie posiada statusu zakładu opieki zdrowotnej. W konsekwencji pielęgniarki w nich zatrudnione w świetle ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej tracą prawo wykonywania zawodu, gdyż nie są zatrudnione w ZOZ-ie.

   Obecnie również trwają rozmowy związane z wprowadzeniem takich rozwiązań prawnych, które ułatwiłyby dostęp do świadczeń zdrowotnych mieszkańcom domów pomocy społecznej, a równocześnie zachęcały kadrę medyczną do ich świadczenia. Kontynuowana jest wymiana poglądów między przedstawicielami Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej a Ministerstwa Zdrowia na temat perspektyw poprawy dostępności mieszkańców domów pomocy społecznej do świadczeń opieki zdrowotnej, która ma na celu przygotowanie propozycji takich zmian zapisów aktów prawnych dotyczących tej kwestii, które nie byłyby jedynie rozwiązaniami teoretycznymi, jak np. miało to miejsce w przypadku ubiegłorocznej zmiany w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej umożliwiającej tworzenie filii ZOZ-u na terenie domu pomocy społecznej, która w praktyce nie została wykorzystana.

   Z poważaniem

   Minister

   Anna Kalata

   Warszawa, dnia 8 maja 2007 r.

Komentarz redakcji Portalu Pielegniarek i Położnych

Zdanie za stanowiska Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej:

’Dom pomocy społecznej nie posiada uprawnień do świadczenia usług zdrowotnych, gdyż nie posiada statusu zakładu opieki zdrowotnej. W konsekwencji pielęgniarki w nich zatrudnione w świetle ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej tracą prawo wykonywania zawodu, gdyż nie są zatrudnione w ZOZ-ie.’

dowodzi, że nie orientuje się za bardzo w sprawie. A szkoda!

Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej nie warunkuje 'ciągłości prawa wykonywania zawodu’,  od pracy w zakładzie opieki zdrowotnej. Pielęgniarka pracując 'nie w zoz’ nie traci prawa. Dotyczy to wielu pielęgniarek pracujących np. w zakładach pracy chronionej,  medycyny pracy, przedszkolach. Ważne, aby pielęgniarka była zatrudniona w charakterze  i na stanowisku 'pielęgniarki’. Stanowisko ministerstwa wprowadza zamęt i dezinformację.

Mariusz Mielcarek

Zobacz także:

Reportaż poruszający sprawę skandalicznie niskich płac pielęgniarek zatrudnionych w Domach Pomocy Społecznej. Pielęgniarek wykonujacych zawód w DPS nie objęła ustawa '203′ oraz ustawa podwyżkowa z 2006 roku.

Z redakcyjnej poczty: kiedy jest szansa na podwyżki dla pielęgniarek zatrudnionych w DPS?

Już w lipcu zwracaliśmy uwagę na niesprawiedliwe potraktowanie przez sejm, w ustawie o podwyżkach pielęgniarek wykonujących zawód w DPS. Także ustawa 203 nie objęła tej grupy pielęgniarek.