Proszę powiedzieć mi jaka jest norma zatrudnienia pielęgniarek na oddz. anestezjologii i intensywnej terapii, u nas często bywa tak (ostatnio to już norma), że mam dyżur wyłącznie z pielęgniarką anestezjologiczną, która większość dyżuru (nieważne dniówka czy nocka) spędza przy zabiegach więc ja automatycznie zostaje sama, nawet jeżeli leży czterech pacjentów (zrozumiałe jest, że są to pacjenci w ciężkim stanie). Mimo zgłaszania faktu kadrze kierowniczej nadal są ustalane takie dyżury i na nikim nie robi wrażenia standard usług świadczonych przez jedną pielęgniarkę (nie można w tym momencie mówić o odpowiedzialności za stan zdrowia i życia człowieka). Proszę o odpowiedź, być może powołanie się na odpowiednią ustawę nam pomoże, bo naprawdę strach przyjmować taki dyżur.

Dane adresowe autora list do wiadomości redakcji Portalu

Odpowiedź redakcji Portalu Pielęgniarek i Położnych

Właśnie opisana powyżej sytuacja powoduje rozgoryczenie i frustrację naszej grupy zawodowej. Bo oprócz warunków wynagrodzenia, to warunki pracy pielęgniarek i położnych pozostawiają wiele do życzenia. Takie sytuacje są jednym z elementów, które latami narastają. I stają się przyczynkiem do protestów, takich jak obecnie.

Pytanie dotyczy w zasadzie zagadnienia związanego z normami zatrudnienia pielęgniarek i położnych. Zagadnienia norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych reguluje w znikomym stopniu ustawa o zakładach opieki zdrowotnej. Art. 10 ust. 4 brzmi następująco:

"Minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii organów samorządów zawodów medycznych określa, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania minimalnych norm zatrudnienia pracowników działalności podstawowej w zakładach opieki zdrowotnej."

Ten zapis ma moc prawną od 1997 roku. Znamienny jest fakt, że takie regulacje minister zdrowia wydał tylko w odniesieniu do…zawodu pielęgniarki i położnej. Przez prawie dziesięć lat minister nie wykonał delegacji ustawowej, zobowiązującej go do wydania takiego rozporządzenia dotyczącego lekarzy! Natomiast w odniesienu do zawodów pielegniarki położnej minister wydał rozporządzenie w 1999 roku w sprawie sposobu ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w zakładach opieki zdrowotnej.

Warto zwrócić uwagę na podstawowy fakt. Minister nie ustanawia tych norm, lecz tylko określa sposób ich ustalenia w poszczególnych zakładach opieki zdrowotnej.

Rozporządzenie reguluje, że:

Minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek i położnych w zakładzie ustala kierownik zakładu po zasięgnięciu opinii:
 1) kierowników jednostek organizacyjnych i komórek organizacyjnych określonych w statucie zakładu,
 2) przedstawicieli organów samorządu pielęgniarek i położnych oraz związków zawodowych działających na terenie zakładu.

Projekt minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych, opracowuje zgodnie z przepisami rozporządzenia, uwzględniając zarejestrowane w sposób określony przez kierownika zakładu świadczenia zdrowotne, naczelna pielęgniarka, przełożona pielęgniarek i położnych zakładu.

Przy ustalaniu minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w szpitalu i innym zakładzie przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednim stałym pomieszczeniu, należy uwzględnić:
 1) liczbę i rodzaj skatalogowanych świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez pielęgniarki i położne w danej komórce organizacyjnej bezpośrednio na rzecz pacjentów, zwanych dalej "świadczeniami bezpośrednimi",
 2) liczbę i strukturę czynności innych niż świadczenia bezpośrednie, wykonywanych przez pielęgniarki i położne w danej komórce organizacyjnej, zwanych dalej "świadczeniami pośrednimi",
 3) średnie czasy wykonywania poszczególnych jednostkowych świadczeń bezpośrednich i pośrednich w danej komórce organizacyjnej,
 4) efektywny czas pracy pielęgniarek i położnych w danej komórce organizacyjnej.

Natomiast minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek i położnych w zakładzie przeznaczonym nie dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednim stałym pomieszczeniu ustala się z uwzględnieniem odpowiednio:
 1) wielkości i rozległości terytorialnej oraz struktury demograficznej i narażeń środowiskowych charakterystycznych dla rejonu,
 2) zakresu i rodzaju skatalogowanych świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zakład z uwzględnieniem świadczeń udzielanych w miejscu zamieszkania, nauki lub pobytu pacjenta,
 3) zachorowalności i chorobowości wyraźnie odbiegającej od średniej krajowej,
 4) zakresu i rozmiaru programów i świadczeń profilaktycznych udzielanych przez zakład,
 5) wyposażenia zakładu w sprzęt i aparaturę medyczną, techniczną, środki lokomocji, łączności itp.,
 6) efektywnego czasu pracy w zakładzie,
 7) wykonywanych dodatkowych obowiązków związanych z prowadzeniem szkoleń,
 8) stanu zatrudnienia i organizacji pracy w innych komórkach organizacyjnych zakładu nie udzielających świadczeń zdrowotnych.

Minimalne normy zatrudnienia, opracowane na podstawie powyżej cytowanych kryteriów, ulegają zwiększeniu lub zmniejszeniu w zależności od specyfiki organizacyjnej zakładu, którą określa:
 1) liczba łóżek i wskaźnik średniego wykorzystania łóżek w ciągu 12 miesięcy poprzedzających ustalenie norm,
 2) profil komórki organizacyjnej i średni czas leczenia oraz specyficzna dla danej komórki organizacyjnej intensywność pracy,
 3) wyposażenie zakładu w sprzęt i aparaturę medyczną, techniczną, środki transportu, łączności itp.,
 4) wielkość i warunki lokalowe komórki organizacyjnej i zakładu oraz współpraca z pracowniami diagnostycznymi,
 5) dodatkowe obowiązki związane z prowadzeniem szkoleń,
 6) stan zatrudnienia i organizacji pracy w innych komórkach organizacyjnych zakładu nie udzielających świadczeń zdrowotnych.

Minimalną normę zatrudnienia w komórce organizacyjnej zakładu, określa się w etatach na podstawie wzoru określonego w par. 5 ust. 2 rozporządzenia. 

Wnioski: normy minimalne, zatrudnienia pielęgniarek i położnych określa w danym zakładzie pracodawca, uwzględniając kryteria wymienione w rozporządzeniu oraz specyfikę organizacyjną zakładu. Projekt tych norm opracowuje naczelna pielęgniarka, przełożona pielęgniarek i położnych zakładu. Zatwierdza kierownik zakładu. Ustalone minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek i położnych w zakładzie podlegają stałej kontroli kierownika zakładu, co do ich zgodności z obowiązkiem zapewnienia właściwego poziomu udzielanych przez zakład świadczeń zdrowotnych.

Dziękuję za pytanie i pozdrawiam

Mariusz Mielcarek

—————————————————————————————–

Stanowisko
V Krajowego Zjazdu Pielęgniarek i Położnych
z dnia 4 grudnia 2007 roku
w sprawie bezprawnego ustalania jednoosobowych obsad pielęgniarek i położnych na dyżurach w oddziałach szpitalnych publicznych i niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej

V Krajowy Zjazd Pielęgniarek i Położnych wnioskuje do Prezesa Rady Ministrów, organów założycielskich zakładów opieki zdrowotnej oraz konsultantów krajowych i wojewódzkich              o podjęcie działań w zakresie:
a) respektowania przez kierowników zakładów opieki zdrowotnej przepisów rozporządzenia MZiOS z dnia 21 grudnia 1999r. w sprawie sposobu ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych (D. U. Nr 111, poz. 1314),
b) przeprowadzania szczegółowej kontroli przez kierownika zakładu                                  z   uwzględnieniem zasad wymienionych w rozporządzeniu, co do ich zgodności z obowiązkiem zapewnienia właściwego poziomu udzielanych przez zakład świadczeń zdrowotnych w zakresie należytej obsady stanowisk pielęgniarek i położnych,
c) dookreślenia rozporządzenia zgodnie z wymogami zawartymi w regulacji.

Uzasadnienie
Jakość świadczeń pielęgniarskich jest jednym z podstawowych kryteriów oceny działalności zakładu opieki zdrowotnej. Warunkiem niezbędnym i koniecznym do osiągnięcia rezultatów w działaniach zmierzających do zapewnienia właściwego poziomu udzielanych świadczeń zdrowotnych jest odpowiednia struktura i liczba kadr medycznych, szczególnie w grupie zawodowej pielęgniarek i położnych.
Jedna pielęgniarka pełniąca dyżur w oddziale nie może zapewnić wszystkim pacjentom opieki pielęgniarskiej zgodnie z przyjętymi standardami praktyki zawodowej, a tym samym zakład opieki zdrowotnej nie może zapewnić bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentom, do którego się zobowiązał podpisując kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia.
Delegaci V Krajowego Zjazdu Pielęgniarek i Położnych, wskazują i ostrzegają, iż dalsze stosowanie przez pracodawców zaniżonej liczby personelu pielęgniarskiego, poniżej wymaganych norm zatrudnienia (jednoosobowa obsada na zmianie nocnej, łączenie stanowisk, jednoczesna praca na zmianie w więcej niż jednym oddziale, zmniejszona obsada w niedzielę i święta itp.), stwarza zagrożenie nie tylko dla bezpieczeństwa pacjentów, ale i samych pracowników. Tym samym, rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 21 grudnia 1999r. w sprawie sposobu ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych nie jest w pełni realizowane, a nawet odnotowuje się przypadki całkowitego braku jego wdrożenia.
Wobec powyższego niezrozumiały jest fakt, iż również szpitale, które otrzymały Certyfikaty Akredytacyjne oraz wdrożyły Systemy Zarządzania Jakością ISO dają przyzwolenie na jednoosobowe obsady dyżurów pielęgniarskich. Odzwierciedleniem obniżania się jakości usług pielęgniarskich są opinie pacjentów wyrażane w przeprowadzanych „Ankietach Satysfakcji Pacjenta” oraz zwiększającej się liczby spraw kierowanych do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej. Zwracamy uwagę, iż sytuacja ta ma wpływ na pogłębiające się zjawisko wypalenia zawodowego pielęgniarek i położnych spowodowane zbyt dużym obciążeniem psychofizycznym. Ekonomizacja i restrukturyzacja szpitali nie usprawiedliwia działań administracyjnych polegających na bezprawnym zmniejszaniu zatrudnienia pielęgniarek i położnych.