Interpelacja do ministra zdrowia w sprawie konieczności podjęcia jednoznacznego stanowiska Ministra Zdrowia w przedmiocie prowadzenia akcji strajkowych na stanowiskach pracy, urządzeniach i instalacjach na których zaniechanie pracy zagraża życiu ludzkiemu

Szanowny Panie Ministrze!

Mając na względzie bezpieczeństwo zdrowotne Polaków zachodzi konieczność podjęcia jednoznacznego stanowiska Ministra Zdrowia w przedmiocie prowadzenia akcji strajkowych na stanowiskach pracy, urządzeniach i instalacjach, na których zaniechanie pracy zagraża życiu i zdrowiu ludzkiemu, a związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.

Zgodnie z art. 15 ustawy z 15 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej, podmiot leczniczy nie może odmówić udzielania świadczeń zdrowotnych osobie, która potrzebuje natychmiastowego udzielania takiego świadczenia ze względu na zagrożenia życia lub zdrowia. Tożsamy przepis znajduje się także w ustawie z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U.2013.757 j.t. z późn. zm.), gdzie art. 33 określa jednoznacznie, iż szpitalny oddział ratunkowy, centrum urazowe, centrum urazowe dla dzieci oraz jednostka organizacyjna szpitala wyspecjalizowana w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego niezwłocznie udzielają niezbędnych świadczeń opieki zdrowotnej pacjentowi urazowemu, pacjentowi urazowemu dziecięcemu albo osobie w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Podobne brzmienie ma także następny art. 34 w/w ustawy cyt. „Minister właściwy do spraw zdrowia określi w drodze rozporządzenia (…) – uwzględniając konieczność zapewnienia osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego odpowiednich świadczeń opieki zdrowotnej.”

Należy w tym miejscu wskazać, iż zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2013 r. poz. 757 z późn. zm.) pacjent ma prawo do natychmiastowego udzielania świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia. W art. 3 pkt 8 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym wskazano natomiast, że stan nagłego zagrożenia zdrowotnego to stan polegający na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała lub utrata życia, wymagający podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia.

Niejasny stan prawny w zakresie prowadzenia akcji strajkowych w podmiotach działalności leczniczej znajduje także odzwierciedlenie w literaturze, a szczególnie w jednym z komentarzy do art. 19 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych cyt. „Szczególne problemy na tle regulacji przyjętej w art. 19 ust. 1 u.r.s.z. pojawiają się w związku z funkcjonowaniem służby zdrowia. Zwłaszcza kwestia strajku personelu medycznego wywołuje rozmaitej natury wątpliwości. W swoich rozważaniach na ten temat pomijam niewątpliwie doniosły wątek etyczno-moralny. W płaszczyźnie normatywnej kwestia dopuszczalności zaprzestania pracy przez tę grupę zawodową jest dalece niejednoznaczna. Formułowane są poglądy, że zakaz strajku odnosi się do wszystkich lekarzy. Ze swej strony nie podzielam tak radykalnego stanowiska. W moim przekonaniu z normatywnego punktu widzenia dopuszczalny jest strajk lekarzy oraz innego personelu medycznego pod warunkiem zapewnienia pacjentom stosownej opieki medyczno-sanitarnej. Nie dostrzegam przeszkód o charakterze prawnym do podjęcia strajku w ramach określonych art. 19 ust. 1 u.r.s.z. przez pracowników jednostek służby zdrowia. Jednakże za nielegalny należy uznać strajk w tych placówkach medycznych – bez względu na formę organizacji bądź własności – które sprawują "bezpośrednią" opiekę medyczną, czyli takich jak: pogotowie ratunkowe, szpitale i oddziały "dyżurne", oddziały ratownictwa medycznego, oddziały intensywnej opieki medycznej. Zasada ta winna odnosić się też do wszystkich innych lekarzy zatrudnionych na stanowiskach "pierwszego kontaktu". Za sprzeczne z prawem należy również uznać przesuwanie w czasie z powodu strajku terminów planowanych zabiegów medycznych w placówkach służby zdrowia, bowiem opóźnienie to może w istotny sposób rzutować na zdrowie, a niekiedy nawet na życie pacjenta. Ze względu na trudności w precyzyjnym określeniu okoliczności, w jakich personel medyczny może podjąć strajk, proponuję przyjąć zasadę, iż zaistnienie jakichkolwiek racjonalnych wątpliwości co do negatywnych skutków strajku dla zdrowia lub życia pacjentów powinno wykluczać jego podjęcie (K.W. Baran, Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, Wydanie II, Lex 2010).

W związku z powyższym mam do Pana Ministra następujące pytania:

1. Czy Ministerstwo monitoruje prowadzone na terenie Rzeczypospolitej akcje strajkowe pod kątem zgodności z art. 19 ust. 1 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz.U.2015.295 j.t.), tj. podczas których zaniechano pracy i czy mogło to zagrażać życiu i zdrowiu ludzkiemu?
2. Czy biorąc pod uwagę zapis występujący w art. 19 ust. 1 w/w ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, niemożliwym jest zaprzestanie pracy na stanowiskach pracy w jednostkach systemu państwowego ratownictwa medycznego (szpitalne oddziały ratunkowe, zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze zespoły ratownictwa medycznego, dyspozytornie medyczne)?
3. Czy biorąc pod uwagę zapis występujący w art. 19 ust. 1 w/w ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, niemożliwym jest zaprzestanie pracy na stanowiskach pracy w jednostkach organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego ujętych w wojewódzkim planie działania systemu, które to jednostki udzielają niezwłocznie niezbędnych świadczeń opieki zdrowotnej pacjentowi urazowemu albo osobie w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego?
4. Czy biorąc pod uwagę zapis występujący w art. 19 ust. 1 w/w ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, niemożliwym jest zaprzestanie pracy na stanowiskach pracy w jednostkach organizacyjnych szpitali, zorganizowanych dla potrzeb działania szpitalnego oddziału ratunkowego w celu zapewnienia osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego odpowiednich świadczeń opieki zdrowotnej (zgodnie z art. 34 ustawy o PRM i § 4 rozporządzenia wykonawczego do tej ustawy), w szczególności w oddziale chirurgii ogólnej z częścią urazową, a w przypadku szpitali udzielających świadczeń zdrowotnych dla dzieci – oddziale chirurgii dziecięcej, oddziale chorób wewnętrznych, a w przypadku szpitali udzielających świadczeń zdrowotnych dla dzieci – oddziale pediatrii, oddziale anestezjologii i intensywnej terapii, pracowni diagnostyki obrazowej?
5. Czy biorąc pod uwagę zapis występujący w art. 19 ust. 1 w/w ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, niemożliwym jest zaprzestanie pracy na stanowiskach pracy zapewniających całodobowy dostęp badań diagnostycznych wykonywanych w medycznym laboratorium diagnostycznym, komputerowego badania tomograficznego, badań endoskopowych, w tym: gastroskopii, rektoskopii, bronchoskopii, laryngoskopii działających dla potrzeb szpitalnego oddziału ratunkowego w celu zapewnienia osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego odpowiednich świadczeń opieki zdrowotnej (zgodnie z art. 34 ustawy o PRM i § 4 rozporządzenia wykonawczego do tej ustawy)?
6. Czy biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego na terenie RP nie należy wprowadzić przepisu szczególnego do ustawy o działalności leczniczej, albo znowelizować art. 19 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych poprzez wprowadzenie jednoznacznego przepisu o treści np.:

Niedopuszczalne jest organizowanie strajku w podmiotach działalności leczniczej, które w strukturze organizacyjnej mają przynajmniej jedną z niżej wymienionych jednostek organizacyjnych:
a) szpitalny oddział ratunkowy,
b) zespoły ratownictwa medycznego,
c) lotnicze zespoły ratownictwa medycznego,
d) centrum urazowe lub centrum urazowe dla dzieci,
e) jednostki organizacyjne szpitala wyspecjalizowane w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego, które zostały ujęte w wojewódzkim planie działania systemu zgodnie z art. 21 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym,
f) gabinet lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

lub

Niedopuszczalne jest organizowanie strajku w niżej wymienionych jednostkach będących w strukturze podmiotu działalności leczniczej:
a) szpitalny oddział ratunkowy,
b) zespoły ratownictwa medycznego,
c) lotnicze zespoły ratownictwa medycznego,
d) centrum urazowe lub centrum urazowe dla dzieci,
e) jednostki organizacyjne szpitala wyspecjalizowane w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego, które zostały ujęte w wojewódzkim planie działania systemu zgodnie z art. 21 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym,
f) gabinet lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

Z poważaniem

Poseł Piotr Uruski

19 lipca 2016 roku