Pierwszy aspekt dotyczy samej możliwości wykonywania indywidualnej praktyki pielęgniarek i położnych w np. zakładach opieki zdrowotnej. W tym zakresie samorząd pip był orędownikiem ustawowego zakazu wykonywania indywidualnej praktyki czyli de facto działalności gospodarczej przez pielęgniarki i położne. Dlatego rok 2005 zapisze się w pamięci wielu pielęgniarek i położnych jako czas kiedy samorząd zawodowy forsował regulacje prawne zakazujące wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej w zakładach opieki zdrowotnej na podstawie umów cywilnoprawnych. Władze korporacji zawodowej pielęgniarek i położnych tak się przejęły rolą , że musiał interweniować…. Trybunał Konstytucyjny. Pomysłodawcy zakazu do tej pory nie zdobyli się na słowa: PRZEPRASZAMY.
’Nasi’ przedstawiciele nadal drążą temat legalności umów cywilnoprawnych w zoz. Na spotkaniu zespołu ds. warunków pracy, który funkcjonuje w ramach Międzyresortowego Zespołu do spraw Opracowania Zasad Wynagradzania i Zatrudniania w Ochronie Zdrowia przedstawiciele naszego środowiska zawodowego w dniu 9 października zgłosili wniosek do Ministerstwa Zdrowia o przekazanie opinii prawnej zawierającej odpowiedz na następujące pytania:
- Czy w zakładach opieki zdrowotnej mogą by zatrudnione osoby na podstawie umów cywilnoprawnych.
- Czy praca pod nadzorem może być wykonywana na podstawie umów cywilnoprawnych
- Czy praca na podstawie umowy o pracę na część etatu oraz umowa cywilnoprawna na pełnienie dyżurów medycznych jest zgodna z prawem.
Kolejnym zagadnieniem rzutującym na pierwszy aspekt omawianego zagadnienia, czyli legalności wykonywania indywidualnej praktyki pielęgniarek i położnych są tegoroczne zmiany w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej. Czego dotyczą te zmiany:
- Od 1 stycznia 2007 roku w publicznych zakładach opieki zdrowotnej pielęgniarki lub położne wykonujące zawód w formie indywidualnej praktyki pielęgniarki lub położnej, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarki lub położnej, a także grupowej praktyki pielęgniarek lub położnych nie mogą prowadzić na terenie publicznego zoz działalności polegającej na udzielaniu takich samych świadczeń zdrowotnych, które są udzielane przez ten zakład, z wyjątkiem świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej i stomatologii,
- Ustawa nakazuje zakładom opieki zdrowotnej w terminie do dnia 31 grudnia 2006 prowadzoną działalność dostosować do wymogów ustawy z dnia 14 maja 2004 roku.
Natomiast można stwierdzić, że takie zapisy w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej nie zamykają drogi pielęgniarkom i położnym do wykonywania zawodu w publicznych zakładach opieki zdrowotnej w ramach indywidualnej, specjalistycznej praktyki. Należy zwrócić uwagę, że powyższe zapisy ustawowe zakazują działalności konkurencyjnej na terenie publicznych zoz-ów. Wyjściem z tej sytuacji jest skorzystanie z uprawnień jakie daje samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej artykuł 35 ustawy o zoz, który brzmi: samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, może udzielać zamówienia na świadczenia zdrowotne, zwanego dalej 'zamówieniem’: osobie wykonującej zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Wobec powyższego w sytuacji kiedy publiczny zoz zaprasza na podstawie art. 35 osobę wykonującą zawód pielęgniarki lub położnej do udzielania na jego terenie świadczeń zdrowotnych to nie można mówić w takim przypadku o działalności konkurencyjnej. Prawnicy uważają, ze w takim przypadku indywidualna praktyka pielęgniarki lub położnej nie „prowadzi działalności polegającej na udzielaniu takich samych świadczeń”, gdyż zastępuje publiczny zakład opieki zdrowotnej w realizacji jego zadań. Podsumujmy stan prawny w zakresie pierwszego aspektu dotyczącego samej możliwości wykonywania indywidualnej praktyki pielęgniarek i położnych w np. zakładach opieki zdrowotnej. Po pierwszym stycznia 2007 roku pielęgniarki i położne nadal będą mogły wykonywać indywidualną, specjalistyczną praktykę na terenie publicznego zakładu opieki zdrowotnej na postawie umowy o zamówienie na wykonywanie świadczeń zdrowotnych na podstawie art. 35 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Drugi aspekt interesującego nas zagadnienia dotyczy, krótko mówiąc sprawy opodatkowania umów cywilnoprawnych czyli tzw 'kontraktów’. Całe zamieszanie spowodowane jest nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 27 października 2007 roku / poprawki senatu do tej ustawy sejm głosował w dniu 16 listopada !/. Ustawa ta wprowadza nową definicję pojęcia działalności pozarolniczej: „Art. 5b. 1. Za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki: 1) odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności, 2) są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności, 3) wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością. Jaki mamy skutek tego zapisu. Otóż większość pielęgniarek i położnych prowadzących działalność gospodarczą w ramach indywidualnej praktyki w zoz nie będzie miała statusu przedsiębiorcy. To, że miała dotychczas status przedsiębiorcy powodowało, że mogła przedstawić zleceniodawcy rachunek. Następnie odprowadzała podatek do urzędu skarbowego i składki na ubezpieczenie do zus. Od pierwszego stycznia będzie mogła nadal wykonywać swoją działalność, ale jej dochody zlecający opodatkuje i potrąci składkę zus tak samo jak by to była umowa o pracę. Na zleceniodawcy będzie ciążył obowiązek prawidłowego opodatkowania i uzusowienia dochodu zleceniobiorcy. Omawiane zmiany spowodują ogromne zamieszanie 'interpretacyjne’ i organizacyjne w zoz. Jeśli w Polsce funkcjonują całe szpitale w których wszystkie pielęgniarki pracują w oparciu o kontrakty to wejście w życie wyżej opisanych zmian to dla tych zakładów to prawdziwe 'trzęsienie ziemi’. Jeśli pielęgniarki pracujące na kontraktach zdecydują się na przejście na umowę o pracę to dodatkowym problemem będzie zapotrzebowanie na zwiększoną liczbę personelu pielęgniarskiego. Natomiast dla zleceniobiorców omawiane zmiany oznaczają znaczny spadek dochodu. I jeszcze jedno. Ta sprawa dotyczy nie tylko pielęgniarek i położnych. Dotyczy wszystkich obywateli którzy wykonują swoją pracę w ramach tak zwanego 'samozatrudnienia’. Tych osób w Polsce jest milion sześćset pięćdziesiąt tysięcy! Posłowie i rządzący stawiają podatników w bardzo trudnej sytuacji. Wprowadzają poważne zmiany w systemie podatkowym na 46 dni przed nowym rokiem podatkowym. Pielęgniarki i położne na realich ekonomicznych obowiązujących przed zmianami budowały swoją pszyszłość i swoich rodzin. Dziś sejm i rząd stawia je w bardzo trudnej sytuacji. WNIOSKI: Od stycznia 2007 roku 'kontrakty’ nie są zakazane. Będą znacznie mniej korzystne finansowo, zarówno dla zleceniodawcy i zleceniobiorcy. Warto poczekać na interpretacje poniżej cytowanych zapisów przez prawników i doradców podatkowych: Dużo będzie zależało od treści umowy 'kontraktowej’ pomiędzy zleceniodawcą a zlecenobiorcą. Mariusz Mielcarek
