Pielęgniarki – uchwała w sprawie trybu kształcenia 

• W dniu 18 maja Sejmik Województwa Wielkopolskiego podjął uchwałę w sprawie trybu kształcenia pielęgniarek. 
• Sejmik: Aby zwiększyć liczbę pielęgniarek i pielęgniarzy, trzeba więc jak najszybciej wdrożyć dwa rodzaje kształcenia w tym zawodzie.
• Pierwszym jest utworzenie pięcioletnich liceów medycznych.
• Drugą możliwością zdobycia zawodu pielęgniarki i pielęgniarza powinna być edukacja w szkołach policealnych.
• Sejmik argumentując swoje stanowisko podkreśla, że w wielu innych krajach europejskich zawód pielęgniarki/pielęgniarza zdobywa się również w ramach innego niż uniwersytet cyklu kształcenia. Przykładami są: Dania i Grecja (szkoły pielęgniarskie), Finlandia (kolegia szkoły pielęgniarskie), Holandia (przyszpitalne szkoły zaoczne).

UCHWAŁA NR XIX/350/20
SEJMIKU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO
z dnia 18 maja 2020 r.
w sprawie: przyjęcia stanowiska dotyczącego przywrócenia kształcenia pielęgniarek i pielęgniarzy w szkołach ponadpodstawowych.

Na podstawie § 16 ust. 2 Statutu Województwa Wielkopolskiego z dnia 29 października 2018r. (Dz. Urz. z 2018r., poz. 8635), uchwala się, co następuje:

§ 1. Sejmik Województwa Wielkopolskiego przyjmuje stanowisko w sprawie przywrócenia kształcenia
pielęgniarek i pielęgniarzy w szkołach ponadpodstawowych, stanowiące załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Przyjęte stanowisko przekazuje się do Ministra Zdrowia oraz Ministra Edukacji Narodowej.
§ 3. Wykonanie Uchwały powierza się Zarządowi Województwa Wielkopolskiego.
§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodnicząca Sejmiku
Województwa
Wielkopolskiego
Małgorzata Waszak-Klepka

Załącznik do uchwały Nr XIX/350/20
Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 18 maja 2020 r.

Stanowisko Sejmiku Województwa Wielkopolskiego w sprawie przywrócenia kształcenia pielęgniarek i pielęgniarzy w szkołach ponadpodstawowych. Kształcenie pielęgniarek i pielęgniarzy organizowane w dobie głębokich zmian społecznych w krajach
europejskich powinno być zorientowane na zaspokojenie rosnącego zapotrzebowania społeczeństwa na świadczenie wysokiej jakości usług medycznych. Wśród obszarów praktyki o największym zapotrzebowaniu należy wymienić podstawową opiekę zdrowotną, opiekę nad osobami starszymi, przewlekle chorymi i niepełnosprawnymi. Aby sprostać wyzwaniom wynikającym z nowego podejścia do opieki zdrowotnej ukierunkowanej na promocję zdrowia, zapobieganie chorobom, dostarczanie usług zdrowotnych w środowisku pacjenta, pielęgniarki i pielęgniarze potrzebują efektywnego systemu kształcenia.

Niepokojący staje się fakt narastającego braku kadry pielęgniarskiej zatrudnionej
w zakładach opieki zdrowotnej oraz szpitalach. Zgodnie z rządowymi prognozami w 2020 r. niedobór ten może przekroczyć 60 tysięcy. Tak drastyczny spadek liczby zatrudnionych pielęgniarek i pielęgniarzy może zaszkodzić normalnemu funkcjonowaniu zakładów opieki zdrowotnej, a pośrednio zdrowiu czy nawet życiu pacjentów.

Problem zapewnienia odpowiedniej liczby średniego personelu medycznego występuje głównie na oddziałach onkologicznych, pooperacyjnych, geriatrycznych, wewnętrznych, kardiologicznych, neurologicznych, psychiatrycznych, w opiece długoterminowej, a przede wszystkim w szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR). Zbyt mała liczba pielęgniarek i pielęgniarzy w opiece zdrowotnej wynika z następujących faktów: 
᠆ zbyt małej liczby kształcących się w zawodzie,
᠆ wyjazdów za granicę w celu uzyskania wyższych zarobków,
᠆ zwiększającej się liczby przechodzących na emeryturę i znaczącego podniesienia się średniej wieku w tym zawodzie (w Polsce wynosi ona wg danych za 2016r. 50,7 lat),
᠆ zmiany przepisów regulujących normy zatrudnienia pielęgniarek, pielęgniarzy i położnych, które zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 22 listopada 2013r, w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego (Dz. U. z 2017r., poz. 2295 z późn. zm.). Normy zatrudnienia pielęgniarek i pielęgniarzy są uzależnione od rodzaju oddziału szpitalnego – przykładowo: chirurgia dziecięca – 0,9 etatu na łóżko; chirurgia naczyniowa – 0,7 etatu na łóżko; chirurgia onkologiczna – dorośli 0,7 etatu na łóżko, dzieci – 0,9 etatu na łóżko; choroby wewnętrzne – 0,6 etatu na łóżko; anestezjologia/intensywna terapia 2 etaty na łóżko.

W ramach dostosowywania kształcenia pielęgniarek i pielęgniarzy do wymogów europejskich w roku 1996r. wdrożono 3-letni pilotażowy program kształcenia w 10 wybranych szkołach pomaturalnych w Polsce (jako innowację pedagogiczną). Był on zbliżony do obowiązujących dyrektyw sektorowych wspólnot europejskich. Kształcenie pielęgniarek i pielęgniarzy w pomaturalnych szkołach medycznych ulegało stopniowej likwidacji na rzecz wdrożenia nowego modelu kształcenia w uczelniach wyższych i wyższych szkołach zawodowych. Uwarunkowaniem zmian w systemie kształcenia pielęgniarek i pielęgniarzy był fakt, że zawód ten w krajach Unii Europejskiej należy do zawodów objętych dyrektywami sektorowymi. Oznacza to, że kształcenie kadry pielęgniarskiej w krajach unijnych musi spełniać wymagania Rady Wspólnot Europejskich co do czasu i programu kształcenia.

Aby zwiększyć liczbę pielęgniarek i pielęgniarzy, trzeba więc jak najszybciej wdrożyć dwa rodzaje kształcenia w tym zawodzie. Pierwszym jest utworzenie pięcioletnich liceów medycznych. W takiej formule przez pierwsze dwa lata należałoby prowadzić kształcenie na poziomie ogólnym, a następnie przez kolejne trzy – kształcenie teoretyczne i kliniczne bezpośrednio u pracodawcy (szpital, ZOZ).Szkoły te, kładące nacisk na zdobycie praktycznych umiejętności, mogłyby w krótszym czasie zasilić kadrę pielęgniarską w krajowych placówkach lecznictwa zamkniętego lub otwartego. W ten sposób na rynek pracy trafiłyby osoby w wieku 20 lat, co przyspieszyłoby proces kształcenia o dwa lata. Drugą możliwością zdobycia zawodu pielęgniarki i pielęgniarza powinna być edukacja w szkołach policealnych.

W obu przypadkach mowa o zachowaniu liczby godzin kształcenia teoretycznego i klinicznego
zapisanych w Dyrektywie 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Nie narzuca ona państwom członkowskim, na jakim poziomie kształcenie to powinno się odbywać (średnim czy wyższym). Zgodnie z jej art. 31 ust. 3 „Kształcenie pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną obejmuje co najmniej trzy lata lub 4 600 godzin kształcenia teoretycznego i klinicznego, przy czym kształcenie teoretyczne obejmuje co najmniej trzecią część, a kształcenie kliniczne co najmniej połowę minimalnego okresu kształcenia.”

Takie rozwiązanie spowodowałoby z kolei stosunkowo szybkie uporanie się z problemem braków kadrowych. Warunkiem koniecznym byłoby też umieszczenie zawodu pielęgniarki/pielęgniarza w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego.
Należy podkreślić, że w Niemczech kształcenie w zakresie pielęgniarstwa odbywa się zarówno na poziomie średnim, jak i wyższym. W przeciwieństwie do Polski nie ma tam presji społecznej na ukończenie studiów wyższych. W wielu innych krajach europejskich zawód pielęgniarki/pielęgniarza zdobywa się również w ramach innego niż uniwersytet cyklu kształcenia. Przykładami są: Dania i Grecja (szkoły pielęgniarskie), Finlandia (kolegia szkoły pielęgniarskie), Holandia (przyszpitalne szkoły zaoczne).

Kształcenie pielęgniarek i pielęgniarzy wyłącznie w systemie studiów licencjackich czy magisterskich nie gwarantuje zapewnienia pełnych świadczeń dla ludności z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Pielęgniarki i pielęgniarze posiadający wyższe wykształcenie niechętnie podejmują pracę bezpośrednio „przy łóżku chorego”, aspirując często do stanowisk kierowniczych w służbie zdrowia lub planując pracę zawodową w innych krajach UE.

Należy również zwrócić uwagę na fakt, że możliwość uzyskania średniego wykształcenia
w zawodzie pielęgniarki/pielęgniarza nie zamyka drogi do kształcenia na wyższym poziomie.
Zaproponowane rozwiązanie oprócz skrócenia cyklu kształcenia dawałoby też drożność systemu edukacji, polegającą na możliwości podnoszenia kwalifikacji na kierunkowych studiach wyższych.

Wnioski:

1) Reaktywować w systemie edukacji pięcioletnie licea medyczne dla absolwentów szkół podstawowych, prowadzonych przez samorząd województwa, który w swoich placówkach oświatowych dysponuje wykształconą kadrą pedagogiczną, a także odpowiednią bazą dydaktyczną.
2) Umożliwić kształcenie uzupełniające w ramach jednolitych studiów wyższych dla absolwentów liceów medycznych i szkół policealnych posiadających maturę.
3) Zmienić zapis w art. 52 ust. 2 Ustawy z dnia 15 lipca 2011r. o zawodach pielęgniarki
i położnej (Dz. U. z 2019r., poz. 576 z późn. zm.) poprzez rozszerzenie pojęcia szkoły pielęgniarskiej o licea medyczne i szkoły policealne kształcące w zawodzie pielęgniarki i położnej. 
4) Dokonać zmian w ustawie z dnia 14 grudnia 2016r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2019r., poz. 1148 z późn. zm.) oraz w ustawie z dnia 20 lipca 2018r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2020r., poz. 85).
5) Dodać w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 2019r.
w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U. z 2019r., poz. 316 z późn. zm.) – zawód pielęgniarka.

UZASADNIENIE

Zgodnie z rządowymi prognozami w 2020r. niedobór kadry pielęgniarskiej zatrudnionej w zakładach opieki zdrowotnej i szpitalach może przekroczyć 60 tysięcy. Wobec powyższego wskazane jest podjęcie działań mających na celu zmianę systemu kształcenia tej grupy zawodowej. 

Samorząd Województwa Wielkopolskiego jest organem prowadzącym dla szkół, w których odbywało się kształcenie pielęgniarskie. Z tego względu dysponujemy odpowiednim zapleczem i bazą dydaktyczną, a także wykwalifikowaną kadrą pedagogiczną.
Mając więc na uwadze powyższe, podjęcie uchwały jest uzasadnione.

Komentarze